Suốt mười năm trời tôi quen với mùi máu, mùi lợn, quen với bàn tay luôn dính dầu mỡ, ruột gan ai nhìn vào đều nhăn mặt. Nghề đồ tể không cho tôi hào quang, chỉ cho tôi tiền nuôi con, cho con được đi học, cho chồng có mồm ăn cơm no — nhưng đổi lại là những câu mỉa mai: “Vợ tao làm nghề bẩn”, “mặc đồ như thế mà dám ra phố”… Chồng tôi, mắt sáng miệng sắc, miệng lúc nào cũng có lời chê bai, bảo tôi không biết giữ gìn, chẳng sạch sẽ, thậm chí nhiều lúc anh còn tỏ thái độ khinh bỉ khi có khách đến nhà.

Tôi im lặng, cắm đầu làm, vì tiền mà tôi chịu được mọi nhục. Đứa con lớn dần nên tôi càng cố gắng. Và chính vì thế, mỗi đồng bạc tôi để lại là kết tinh của mồ hôi, là bữa trưa lạt và bữa tối ăn vội trong xe tải đưa heo về chợ…

Một buổi chiều cuối tuần sau ca sớm về, tôi nằm vật trên chiếc ghế bành, định chợp mắt một lúc trước khi vác bếp ra nấu cơm tối. Đang lim dim, tôi nghe một âm thanh lạ — không phải tiếng tivi, không phải tiếng nước chảy. Là tiếng rì rầm như tiếng quạt nhỏ, tiếng lạo xạo của túi nilon, và có tiếng nói thì thầm rất khẽ. Tim tôi nhíu lại vì linh tính. Tôi cố đứng dậy, đi nhẹ tới cửa phòng ngủ.

Cánh cửa hé hờ. Tôi đẩy rộng.

Cảnh tượng ở trong khiến tôi chết đứng.

Chồng tôi ngồi giữa đống đồ — vali đã mở, vài bộ quần áo xếp gọn, một chiếc hộp giấy để trên giường, và bên cạnh là một người phụ nữ lạ: mới, trẻ, mỉm cười như thể cả thế giới đang thuộc về họ. Trên tay người phụ nữ ấy là một chiếc máy tính bảng, màn hình hiện ra tấm ảnh hai người họ đứng cạnh nhau ở một quán cà phê vùng thành phố, nhìn thân mật như người yêu lâu năm. Tiếng rì rầm chính là tiếng họ thì thầm bàn kế hoạch: “Tối mai ra bến, xe 2h, mang theo hộ chiếu này…”.

Chồng tôi quay người, mặt anh tái hết, nhưng không phải vì bị bắt quả tang — là vì thấy tôi đứng đó. Người phụ nữ vội ôm chặt hộ chiếu vào ngực, mắt lóe lên một vẻ hỗn xược. Chồng tôi cố lóe nụ cười giả tạo:

– “Em về sớm à… anh… anh định đi công tác.”

Tôi không hét, không khóc. Cái gì mà khóc thì tôi đã khóc cả đời. Tôi chỉ bước vào, kéo nhẹ chiếc hộp giấy trên giường, mở ra. Bên trong — không phải tiền, không phải thư tuyệt mệnh, mà là sổ tiết kiệm đứng tên hai vợ chồng, và một xấp giấy tờ: hợp đồng đặt cọc, biên lai chuyển nhượng bán căn nhà nội, bản sao CMND một người phụ nữ khác kèm địa chỉ nước ngoài.

Tôi cười khẩy, một tiếng cười không vui:

– “Anh bán nhà rồi, phải không? Anh muốn bỏ tôi, bỏ con, đi theo gái kia… Tôi không ngăn được, nhưng anh nghĩ anh bỏ được tất cả sao?”

Chồng tôi bỗng há mồm, phân trần ấp úng:

– “Không phải như em nghĩ… anh… anh làm vậy vì tương lai chúng ta… anh có kế hoạch lớn…”

Người phụ nữ vỗ vai anh, thì thầm: “Chẳng hiểu sao bà ấy phát hiện, làm gấp đi!”

Tôi chớp mắt, nhớ lại từng lần anh vắng nhà lạ lùng, những cuộc gọi bị tắt máy, những lần anh rút tiền đi không nói. Tất cả ghép lại thành một bức tranh rõ mồn một: anh âm thầm bán nhà, gom tiền, chuẩn bị cuốn gói với người tình.

Trong ngực tôi có một thứ không phải giận dữ nữa mà là quyết liệt.

Tôi không hét ầm, tôi không van xin. Tôi làm điều anh chưa bao giờ nghĩ tới: tôi rút chiếc điện thoại ra và gọi theo một chuỗi số — những người mà tôi biết tin cậy nhất trong xóm: trưởng thôn, bà bán hàng tạp hóa đã cho tôi vay lần trước, bác lao công ở chợ, rồi cả hai người bạn ngày xưa đi làm chung xe tải lợn.

Từng người một, họ kéo tới nhà trong vòng nửa tiếng. Họ biết tôi là ai, họ biết tôi làm gì để nuôi gia đình này. Họ tới không vì thương hại — họ tới vì công bằng.

Tôi đặt chiếc hộp sổ lên giữa bàn, nói to và rõ ràng cho cả làng nghe:

– “Anh đã bán nhà, nhưng chẳng hỏi tôi. Anh làm tất cả sau lưng vợ con. Tôi có thể nghèo, nhưng tôi không ngu. Mười năm nay tôi để được mấy đồng, tôi sẽ không để anh đem hết đi theo một cuộc tình chóng vánh.”

Người phụ nữ kia đỏ bừng mặt, định chụp hộ chiếu lên, bỏ chạy thì bị bác hàng xóm chặn lại. Chồng tôi lái vội vào giữa nói càng lúc càng hỗn loạn: “Em đừng làm ầm lên, đó là việc riêng của anh…”.

Bà con xúm quanh xem kỹ cuộn giấy bán nhà. Hóa ra anh đã ký giấy đặt cọc, nhưng chưa làm thủ tục sang tên — người mua giờ bị dọa lùi vì thông tin có tranh chấp, vì anh chưa quất hết được tiền. Mặt khác, có một điều anh đã quên: những năm tôi đi làm, tôi luôn giấu một khoản – không nhiều nhưng có – ở một chỗ an toàn, một thói quen tôi học được từ mẹ ruột: giấu một ít “của trời” trong tủ lò, khuất sau những tấm vải lót.

Tôi bước vào nhà kho nhỏ bên bếp, lôi ra một túi nhỏ mà ngày trước tôi bỏ vào khi trả nợ cho mẹ chồng, mở ra trước mặt mọi người: xấp tiền, sổ tiết kiệm đứng tên tôi, sổ đỏ một mảnh đất nhỏ vay thế chấp. Tôi đặt tất cả lên bàn, mặt lạnh:

– “Chồng tôi nghĩ anh ta có thể đem bán nhà, đem tiền ra nước ngoài, bỏ lại mẹ con tôi. Anh đã quên rằng tôi không phải con gái giấy. Tôi đã chuẩn bị cho trường hợp xấu nhất. Những gì anh định lấy đi… sẽ bị cắt lại. Những gì là của tôi, là của con tôi.”

Mọi người thì thầm, ánh mắt họ chuyển từ thương sang khâm phục. Chồng tôi ngửa mặt lên trông như kẻ bị tát tỉnh.

Người phụ nữ kia, thấy tình thế không ổn, lộ vẻ hậm hực — cô ta vốn hy vọng rời đi cùng chồng tôi với một xấp tiền và một căn nhà mới. Bà con không hiểu gì thì thợ mộc trong xóm lại nói nhỏ:

– “Anh bán nhà không qua ý vợ thì sau này tranh chấp pháp lý, ngân hàng sẽ càn quét — anh đưa cả gia đình vào rắc rối. Anh tính toán phi pháp thì sẽ trả giá.”

Cơn giận trong tôi quay ngoắt thành thừa thắng xông lên. Tôi gọi thẳng cho một văn phòng luật nhỏ mà tôi biết: kể sơ câu chuyện, hỏi về thủ tục hủy hợp đồng đặt cọc nếu bên bán không có sự đồng ý của vợ chồng — họ trả lời: có thể khởi kiện, thậm chí kiện ra tòa án nếu hợp đồng ký khống, và việc bên vợ không ký đồng ý có giá trị pháp lý lớn. Tôi cầm điện thoại, nói to cho chồng nghe:

– “Anh làm thuê, kiếm tiền bằng miếng ăn, bằng làn mồ hôi. Nhưng anh quên rằng tài sản hộ gia đình là chuyện hai người phải bàn. Anh quên ràng buộc pháp lý. Nếu anh đi, tôi sẽ dùng đường pháp luật để bảo vệ con tôi.”

Chồng tôi bối rối, quỳ xuống trước mặt tôi, cả người cằn cỗi, anh khóc:

– “Em… em tha cho anh. Anh sai rồi. Anh không nghĩ mọi chuyện nghiêm trọng đến vậy. Anh yêu em, nhưng anh ngu. Em cho anh một cơ hội, được không?”

Tôi đứng im một lát, nhìn bọn họ: người phụ nữ kia xanh mặt vì thất vọng, chồng tôi nài nỉ, bà con thì đứng chầu chực như một phiên tòa nhân dân. Tôi nghĩ về mười năm, về cái tủ mỡ, về con tôi thức học, về những bữa cơm ăn vội. Tôi nghĩ về thứ gọi là “tình” mà anh đã dùng để giấu mưu đồ.

Cuối cùng, tôi nói:

– “Anh có một cơ hội duy nhất. Trả lại ngay mọi thứ đặt cọc, rút lui khỏi người phụ nữ đó, về nhà anh dạy lại lòng. Nếu anh không, tôi sẽ đưa sự việc ra công an và ra tòa. Bởi vì, anh bán nhà không chỉ bán mái ấm — anh bán cả tương lai của con.”

Anh gật, mắt đỏ hoe, nhận chiếc hộp giấy sổ lại, ký giấy hủy đặt cọc ngay trước mặt mọi người. Người phụ nữ bỏ đi trong im lặng, không dám nhìn ai. Họ hàng lắc đầu, có người thì thở dài, có người thì thì thầm khen tôi dũng cảm.

Câu chuyện chấm dứt không bằng vinh quang, mà bằng một thứ công bằng sòng phẳng. Tôi không làm ầm lên bằng những tiếng khóc, tôi không chọn cách trả thù bằng cách cướp đi gì của chồng. Tôi cương quyết giữ cho con tôi một mái nhà, giữ danh dự của chính mình. Và hơn hết, tôi khiến cả xóm phải ngồi im: người đàn bà “bẩn” với dao máy trong tay đã mạnh mẽ đủ để bảo vệ gia đình.

Mấy tuần sau, chồng tôi cẩn thận hơn. Anh bắt đầu bớt lời chê bai, và hành động nơi nhỏ: rửa bát, dỗ con, đưa con đi học thêm. Không phải vì anh bị bắt buộc, mà vì anh thấy rõ: người phụ nữ anh định bỏ không phải là người dễ bị vứt đi.

Còn tôi, vẫn về chợ, lau máu, buộc dây lợn, mải miết với tiếng thớt. Nhưng lần này, tôi bước đi với một cái đầu ngẩng cao — bởi trong chiếc túi nhỏ giấu ở tủ đồ, tôi có thứ mà anh không thể mua được bằng tiền: đó là lòng tự trọng và bằng chứng rằng người đàn bà miền chợ nhỏ này không ai có quyền xem thường.