Buổi sáng nào tôi cũng rửa ấm pha trà bằng nước đã đun sôi để nguội từ tối hôm trước. Cái ấm nhôm cũ có vết rạn như mấy đường chân chim quanh mắt mình, rót ra nghe “xì” một tiếng nhẹ. Trên bàn thờ ông nhà tôi, tôi châm nén nhang, lẩm bẩm:
“Ông thấy không, tháng này người ta lại chuyển lương hưu đủ năm triệu. Nhưng chắc tiền này cũng không ở lại với tôi được lâu đâu…”

Từ ngày con dâu tôi – Lan – về nhà, căn nhà vốn vắng vẻ bỗng sáng hẳn. Nó khéo léo, sạch sẽ, trồng cây cảnh quanh sân, nấu ăn cũng ngon. Tôi thật lòng thương. Nhưng rồi cũng từ ngày ấy, mỗi tháng đúng mùng 5, khi tin nhắn “Bảo hiểm xã hội đã chuyển 5.000.000đ” vang lên, thì kiểu gì Lan cũng có lý do để vay mượn: khi thì “mẹ cho con xoay tạm tiền nhập hàng”, khi thì “bạn con đẻ non”, lúc lại “con đóng học phí tiếng Anh cho cháu”.

Ban đầu tôi tin. Nhưng đến lần thứ tư, thứ năm, cái “tuần sau con trả” của nó vẫn chưa bao giờ đến. Tôi chẳng dám nói với ai, sợ con trai tôi – Hùng – lại mắng vợ. Nhưng rồi tôi bắt đầu thấy lạ: cứ tầm 11, 12 giờ đêm, Hùng gọi điện bảo “mẹ ngủ trước, con đưa vợ đi giao hàng”. Giao hàng gì mà đến nửa đêm, lại có mùi nước hoa và tiếng nhạc sàn?

Một buổi sáng, bà Năm bán rau đầu ngõ kéo tay tôi, thì thào:
“Bà Tư ơi, sáng qua tôi thấy con dâu bà ngồi cà phê với cái thằng xăm hình bông hoa trên tay, trông cũng trẻ lắm.”
Tôi cười nhạt: “Bà ơi, giờ xăm trổ cũng như đeo nhẫn thôi.” Nhưng lòng tôi nhói lên một cái.

Tối ấy, Lan về, tay xách hai hộp yến: “Mẹ ăn đi, con mua cho mẹ bồi bổ.”
Tôi mở hóa đơn, thấy ghi 2 triệu rưỡi. Tôi cười, mà tim lạnh như băng. Từ đó, tôi không còn bực. Tôi bắt đầu tính.

Sáng hôm sau, tôi đến phường.
Tôi làm lại thẻ lương hưu, yêu cầu chỉ rút bằng vân tay của tôi. Rồi mở một tài khoản tiết kiệm đứng tên tôi và cháu nội Bống, có người giám sát là cô Loan, hiệu trưởng trường tôi từng dạy. Tôi nói nhỏ:
“Cô Loan ơi, nhờ cô giữ hộ tôi sợi dây này, để mấy đứa nhỏ đừng kéo đứt.”
Cô cười: “Chị Tư vẫn khôn như ngày xưa.”

Tiếp đó, tôi soạn một thỏa thuận gia đình, có công chứng:

“Mỗi tháng, con trai và con dâu tự nguyện hỗ trợ mẹ 10 triệu đồng để chăm sóc sức khỏe và sinh hoạt. Nếu không thực hiện, căn nhà đang đứng tên mẹ sẽ được chuyển cho Quỹ Khuyến học phường.”

Tôi không cần tiền. Tôi chỉ cần một cái dây để buộc lại sự nể trọng đang dần trôi tuột khỏi ngôi nhà này.

Chiều, tôi ghé phòng tập thể hình cuối phố – nơi có thằng trai trẻ tên Ken, người hay qua đón Lan “giao hàng”.
Nó nhìn tôi, ngạc nhiên. Tôi nói chậm:
– Cháu là Ken?
– Dạ, vâng…
– Cô muốn cho cháu xem cái này.

Tôi mở điện thoại, đưa ra ảnh chụp màn hình các giao dịch:

“Lan chuyển Ken Nguyễn 2.000.000đ – Ghi chú: Sinh nhật K.”
“Lan chuyển Ken Nguyễn 3.500.000đ – Ghi chú: Quà Noel.”

Mặt nó tái dần. Tôi nói nhỏ, giọng đều như rót trà:
– Cô không cần biết cháu là ai, nhưng nếu cháu còn một chút sĩ diện đàn ông, chuyển lại tất cả tiền cho Lan, rồi gửi một tin nhắn rõ ràng: “Anh xin lỗi vì đã lợi dụng, đừng chuyển nữa.”
Còn nếu không, cô sẽ gửi mấy cái ảnh này cho nơi cháu đang nợ.

Nó run. Tôi biết nó đang vướng nợ app. Đúng mười phút sau, điện thoại tôi báo Ken Nguyễn đã chuyển 15.000.000đ và một tin nhắn: “Xin lỗi vì đã lợi dụng, đừng chuyển nữa.”

Tôi khẽ gật:
– Tốt. Giờ đổi số Lan trong máy cháu thành “Đừng gọi nữa”. Thế là xong.

Tối, Lan về, mặt trắng bệch. Hùng theo sau, giọng nặng:
– Mẹ làm gì mà nó sợ hãi cả ngày nay?
Tôi chỉ rót trà, nói nhỏ:
– Mẹ không làm gì cả. Mẹ chỉ đặt cái gương trước mặt nó.

Lan quỳ xuống, nước mắt trào:
– Mẹ ơi, con xin lỗi… con dại… Con chỉ nghĩ nó thương con thật… Con sợ lắm, con sẽ trả lại mẹ tiền. Con sẽ thay đổi.

Tôi nhìn nó thật lâu:
– Mẹ không cần con trả cho mẹ. Mẹ cần con trả cho Bống. Từ nay, mỗi tháng con chuyển 10 triệu vào tài khoản của mẹ và cháu. Sau này, mẹ sẽ để lại hết cho con bé.

Nó khóc như mưa. Hùng im lặng, rồi cúi đầu nói:
– Con xin lỗi mẹ, con đã không để ý.
Tôi chỉ nói:
– Ở đời, người ta không vỡ nhà vì nghèo, mà vỡ vì mất xấu hổ. Giữ được xấu hổ, là giữ được nhà.

Vài tuần sau, mọi thứ dần thay đổi.
Lan không còn đi khuya, son cũng nhạt dần. Nó xin vào làm thu ngân ở siêu thị, gửi tôi tờ giấy:

“Con đăng ký học thêm kế toán. Con sẽ tự trả nợ app. Con biết lỗi rồi.”

Tôi đọc, chỉ gật đầu.
Tiền “phụng dưỡng” nó gửi hàng tháng, tôi vẫn để nguyên trong tài khoản của cháu Bống.

Một hôm, cậu công an Khoa – học trò cũ – ghé, đưa tôi phong bì:
– Cô ơi, cái thằng Ken nó gửi thư.
Trong thư, Ken viết:

“Cháu xin lỗi. Cháu về quê làm bảo vệ. Cháu xóa xăm bông hoa rồi, để tiền thắp hương cho mẹ.”

Tôi gấp thư lại, thở dài. Lòng mình nhẹ hơn một chút.

Cuối năm, cô Loan đến:
– Tài khoản của cháu Bống đủ tiền để đóng học phí tiểu học năm đầu tiên rồi, chị ký giúp tôi nhé.
Lan nghe xong sững người:
– Mẹ… mẹ để dành hết tiền con gửi cho cháu hả?
Tôi cười hiền:
– Mẹ già rồi, ăn uống gì nữa. Tiền đó để Bống có tương lai tử tế. Mẹ chỉ đổi giận lấy học phí cho cháu thôi.

Lan òa khóc, ôm lấy tôi:
– Mẹ ơi, con biết ơn mẹ…
Tôi xoa đầu nó:
– Giờ thì mẹ mới thấy con xứng đáng được gọi là mẹ của Bống.

Đêm giao thừa, nhà tôi sáng đèn.
Hùng lau bàn thờ, Lan rán chả giò, Bống chạy loanh quanh đếm pháo điện.
Khi đồng hồ điểm mười hai giờ, điện thoại tôi ting: “Lan đã chuyển 10.000.000đ.”

Tôi châm nhang, khẽ nói với ảnh ông nhà tôi:
“Ông thấy không, tôi không cần lấy tiền để trả thù. Tôi chỉ đổi tiền lấy sự ngoan.”

Lan đứng sau, nghẹn giọng:
– Mẹ, con chỉ xin mẹ một điều, đừng kể chuyện này cho Bống. Con sẽ dạy nó rằng mẹ từng dại, nhưng có bà là người đã dạy mẹ biết giữ tiền và giữ nhà.

Tôi gật đầu, nhìn ra ngoài ngõ. Pháo hoa nổ sáng bầu trời.
Bống ôm cổ tôi, ríu rít: “Bà ơi, lì xì!”
Tôi rút phong bao đỏ, cười:
– Trong đây có tiền của bà, tiền của mẹ, tiền của bố, và tiền của chính con – lần đầu con không đòi đồ chơi. Đây là tiền của nhà mình.

Bống cười toe, còn tôi bỗng thấy ấm như có nắng trong ngực.

Nếu ai hỏi tôi:

“Bà đã làm gì mà con dâu chịu trả lại tiền và còn gửi thêm mỗi tháng?”

Tôi sẽ đáp:

“Tôi không hạ nhục ai, cũng không đánh ai. Tôi chỉ đặt lại dây – một đầu buộc vào tiền, một đầu buộc vào xấu hổ, và đầu cuối buộc vào tương lai của cháu tôi. Ai biết giữ dây, sẽ đi thẳng; ai buông, tự thít cổ mình.”

Còn tôi, mỗi sáng vẫn pha ấm trà cũ, lấy tờ 500 mới tinh kẹp vào sổ tay, như một lời nhắc:
Giữ được nhân cách trong nhà, đôi khi chỉ cần biết… dừng tay đúng lúc.