Phần 1: Những Đêm Tăng Ca Nơi Xứ Lạ

Bắc Ninh những ngày đầu đông gió rét căm căm. Tiếng còi tan ca của khu công nghiệp Samsung vang lên như một hồi kèn giải thoát cho hàng vạn con người đang mệt nhoài sau dây chuyền sản xuất.

Tôi là Huệ. Hai mươi tám tuổi. Dáng người nhỏ thó, đôi mắt thâm quầng vì thiếu ngủ. Tôi bước ra khỏi cổng nhà máy, hòa vào dòng người đông đúc, tay nắm chặt chiếc điện thoại vừa rung lên báo tin nhắn lương về.

“Ting! Tài khoản của quý khách được cộng 9.500.000 VND.”

Đó là thành quả của một tháng trời tôi “bán máu” tăng ca, ăn mì tôm thay cơm và uống nước lọc cầm hơi. Tôi mỉm cười, một nụ cười hiếm hoi trong ngày. Ngay lập tức, tôi mở ứng dụng ngân hàng, thực hiện một thao tác đã thành thói quen suốt ba năm nay.

Chuyển khoản: 5.000.000 VND. Người thụ hưởng: Nguyễn Văn Thành (Chồng). Nội dung: Gửi mẹ và con gái sinh hoạt phí tháng 11.

Thành – chồng tôi – đang ở quê làm tự do, tiện thể chăm sóc mẹ già và con gái nhỏ để tôi yên tâm đi làm kinh tế. Chúng tôi quy ước với nhau, tôi gửi tiền vào tài khoản của anh, anh sẽ rút ra đưa cho mẹ chi tiêu. Năm triệu ở quê là số tiền không nhỏ. Tôi tính toán kỹ: tiền học mẫu giáo của bé Bống, tiền thức ăn, tiền điện nước, thuốc thang cho mẹ… Năm triệu là dư dả để hai bà cháu có những bữa cơm có thịt, có cá.

Thao tác xong, tôi thở phào nhẹ nhõm. Tôi hình dung ra cảnh bé Bống đang xúng xính trong bộ váy mới, hay mâm cơm chiều nay của mẹ chồng sẽ có bát canh xương hầm nóng hổi. Ý nghĩ ấy sưởi ấm tôi giữa cái lạnh tê tái của miền Bắc.

Nhưng lòng tôi hôm nay bỗng dấy lên một nỗi bất an khó tả. Đã ba ngày nay tôi gọi video về nhà mà Thành không bắt máy. Mẹ chồng tôi dùng điện thoại “cục gạch”, mỗi lần muốn nói chuyện với con dâu đều phải nhờ Thành kết nối.

“Chắc anh ấy bận đi công trình,” tôi tự trấn an mình.

Sáng hôm sau là chủ nhật. Một khao khát mãnh liệt thôi thúc tôi. Đã gần một năm tôi chưa về thăm nhà. Nhớ con, nhớ mẹ, và cũng muốn tạo một bất ngờ cho chồng. Tôi quyết định xin nghỉ phép thêm ngày thứ Hai, bắt chuyến xe khách sớm nhất về quê.

Phần 2: Cảnh Tượng Nơi Quê Nhà

Chuyến xe khách lắc lư suốt năm tiếng đồng hồ đưa tôi về đến đầu làng lúc xế chiều. Nắng hanh vàng rải nhẹ trên con đường đê quen thuộc. Quê tôi vẫn nghèo, vẫn yên bình với những mái ngói rêu phong.

Tôi không báo trước. Tôi muốn nhìn thấy nụ cười vỡ òa của con gái khi thấy mẹ về. Tôi ghé vào chợ huyện, mua một con vịt béo, ít hoa quả và một bộ quần áo ấm cho mẹ chồng. Lòng khấp khởi, tôi xách túi lớn túi bé đi bộ vào ngõ.

Cổng nhà khép hờ. Giàn hoa giấy trước cổng xơ xác, lá rụng đầy sân không ai quét. Một sự vắng lặng bao trùm khiến tim tôi hẫng đi một nhịp.

Tôi rón rén bước vào sân.

Và rồi, cảnh tượng trước mắt khiến túi đồ trên tay tôi rơi bịch xuống đất.

Giữa sân gạch cũ kỹ, trên chiếc chõng tre đã mọt gãy một chân phải kê bằng viên gạch, là mẹ chồng tôi – bà Mến – và bé Bống.

Không có mâm cao cỗ đầy. Không có thịt cá như tôi vẫn tưởng tượng với số tiền năm triệu mỗi tháng.

Trên chiếc mâm nhôm méo mó là một bát cơm trắng to, khói bốc lên nghi ngút nhưng nhạt nhòa. Bên cạnh là một bát nhỏ đựng thứ bột màu nâu sẫm – muối vừng, và một bát nước rau muống luộc trong veo, loáng thoáng vài cọng rau già.

Bà Mến, trong bộ quần áo bà ba nâu sờn rách vai, đang run run xúc từng thìa cơm trộn muối vừng bón cho bé Bống. Con bé gầy gò, da xanh xao, tóc buộc túm bằng sợi dây chun đứt đoạn. Nó há miệng ăn ngon lành, thi thoảng lại hỏi:

• “Bà ơi, bao giờ bố về mua thịt cho con ăn? Con thèm xúc xích…”

Bà Mến quay mặt đi, lén đưa vạt áo lên lau nước mắt:

• “Ừ, bố sắp về rồi. Bố về bố mua cả gà rán cho Bống nhé. Giờ ăn ngoan đi con.”

Cổ họng tôi nghẹn đắng. Máu nóng dồn lên mặt. Năm triệu! Năm triệu tôi gửi về đâu? Tại sao con tôi lại thèm xúc xích đến mức phải ăn cơm muối vừng để cầm hơi? Tại sao mẹ chồng tôi lại tiều tụy, rách rưới đến nhường này?

Tôi không kìm được nữa, lao vào sân:

• “Mẹ! Bống!”

Hai bà cháu giật bắn mình. Bé Bống nhìn thấy tôi, đôi mắt nó sáng rực lên, nó phun cả cơm trong miệng ra, lao sầm vào lòng tôi:

• “Mẹ! Mẹ Huệ về! Bà ơi mẹ về!”

Tôi ôm chặt lấy con, sờ nắn đôi tay khẳng khiu của nó mà nước mắt trào ra. Bà Mến đứng dậy, luống cuống chỉnh lại vạt áo rách, gương mặt khắc khổ hiện lên vẻ bối rối và… sợ hãi.

• “Huệ… con về sao không báo? Để mẹ… mẹ đi nấu cái gì…”

Tôi nhìn mâm cơm đạm bạc đến đau lòng, rồi nhìn thẳng vào mắt mẹ chồng, giọng run run nhưng đầy trách móc:

• “Mẹ, con hỏi thật mẹ. Tiền con gửi về hàng tháng đâu? Năm triệu mỗi tháng cơ mà? Sao mẹ lại để cháu ăn uống khổ sở thế này? Mẹ tiết kiệm để làm gì? Hay mẹ ghét con nên mẹ đày đọa cháu?”

Bà Mến cúi gằm mặt, hai bàn tay nhăn nheo vặn vẹo vào nhau:

• “Mẹ… mẹ…”

Bà ấp úng không thành lời. Sự im lặng của bà càng khiến tôi tin vào giả thuyết tồi tệ nhất: Bà ki bo, hoặc bà đem tiền đi đâu đó.

• “Anh Thành đâu mẹ?” – Tôi gắt lên.
• “Nó… nó đi làm ăn xa mấy hôm nay rồi.” – Bà trả lời lí nhí.

Tôi hít một hơi sâu, cố nén cơn giận. Tôi lấy trong ví ra hai trăm nghìn, dúi vào tay mẹ:

• “Mẹ cầm lấy ra đầu ngõ mua cho con ít thịt, ít trứng. Con mệt, con vào nhà nghỉ một lát.”

Tôi cần thời gian để bình tĩnh. Và tôi cần biết sự thật.

Phần 3: Tờ Sao Kê Tại Ngân Hàng

Sáng hôm sau, thứ Hai. Tôi nói dối mẹ là đi gặp bạn, nhưng thực chất tôi phóng xe máy ra chi nhánh ngân hàng huyện.

Tôi và Thành dùng chung một ngân hàng. Trước đây, tôi tin tưởng anh tuyệt đối nên mọi tin nhắn biến động số dư của anh, tôi không bao giờ kiểm soát. Nhưng hôm nay thì khác.

Tại quầy giao dịch, tôi đưa căn cước công dân và giấy ủy quyền (mà trước đây chúng tôi từng làm để tiện giao dịch đất đai) để yêu cầu sao kê tài khoản của Nguyễn Văn Thành trong 6 tháng gần nhất.

Cô nhân viên ngân hàng nhìn tôi ái ngại, rồi in ra một tập giấy dày cộp.

• “Của chị đây ạ.”

Tôi cầm tập giấy, tay run run. Tôi tìm đến những dòng giao dịch vào ngày mùng 10 hàng tháng – ngày tôi chuyển tiền.

Ngày 10/06: +5.000.000 (Nhận từ Vợ Yêu). Ngày 10/06 (15 phút sau): -5.000.000 (Chuyển khoản đến: WEB88_GAMES).

Tôi dụi mắt. Tôi đọc tiếp tháng 7. Ngày 10/07: +5.000.000 (Nhận từ Vợ Yêu). Ngày 10/07 (10 phút sau): -5.000.000 (Chuyển khoản đến: TAI_XIU_ONLINE).

Tháng 8, tháng 9, tháng 10… Tất cả đều như một kịch bản được lập trình sẵn. Tiền vừa vào tài khoản chưa nóng chỗ đã bay biến vào những trang web cá độ, tài xỉu, game online. Không có một đồng nào được rút ra tại cây ATM. Không có một lệnh chuyển khoản nào cho tiền điện, tiền nước hay mua sắm siêu thị.

Và kinh khủng hơn, xen kẽ giữa những khoản tiền tôi gửi, là hàng loạt giao dịch vay nợ qua app tín dụng đen, rồi lại nướng vào đỏ đen.

Tôi sụp xuống ngay tại sảnh ngân hàng. Tờ sao kê rơi lả tả. Hóa ra, mẹ chồng tôi không nhận được một xu nào. Hóa ra, chồng tôi – người đàn ông tôi tin tưởng giao phó gia đình – là một con nghiện cờ bạc. Anh ta đã “nuốt” trọn mồ hôi nước mắt của tôi, để mẹ già và con thơ đói khát ở nhà.

Tôi nhớ lại ánh mắt sợ sệt của mẹ chồng hôm qua. Bà biết. Chắc chắn bà biết nhưng bà không dám nói.

Tôi lao ra khỏi ngân hàng, phóng xe như bay về nhà. Cơn giận dữ và nỗi đau đớn giằng xé tâm can tôi. Tôi muốn gào thét, muốn đập phá, muốn lôi cổ gã chồng khốn nạn kia về để hỏi tội.

Phần 4: Sự Thật Dưới Mái Hiên Cũ

Về đến cổng, tôi thấy mẹ chồng đang ngồi khâu lại cái áo len cũ cho Bống ở hiên nhà. Bống đang chơi đồ hàng bằng mấy vỏ lon bia rỗng bên cạnh. Nhìn thấy tôi, bà Mến vội giấu cái áo ra sau lưng, cười gượng:

• “Con về rồi đấy à? Mẹ nấu cơm xong rồi, có thịt kho tàu con thích đấy.”

Tôi bước đến, nắm lấy bàn tay sần sùi của bà. Lần này, tôi không trách móc nữa. Tôi nhìn sâu vào mắt bà:

• “Mẹ. Con biết hết rồi.”

Bà Mến sững người, đôi môi run rẩy:

• “Con… con biết cái gì?”
• “Thành không đưa tiền cho mẹ đúng không? Anh ấy nướng hết vào cờ bạc rồi đúng không?”

Bà Mến òa khóc. Tiếng khóc nấc lên nghẹn ngào, như đê vỡ. Bà buông cái áo, ôm mặt khóc tu tu như một đứa trẻ.

• “Huệ ơi… mẹ xin lỗi con… Mẹ vô dụng quá… Mẹ không dạy được con…”

Và rồi, trong tiếng nấc nghẹn ngào, bà kể cho tôi nghe sự thật tàn khốc của một năm qua.

Thành đã nghiện cờ bạc online từ lâu. Ban đầu anh ta giấu, vẫn đưa tiền cho mẹ. Nhưng càng thua càng cay cú, anh ta bắt đầu cắt xén, rồi cắt hẳn. Mỗi lần tôi gửi tiền về, Thành đều nói dối mẹ: “Vợ con dạo này công ty ít việc, không có lương, mẹ cố gắng lo cho cháu. Con đang đi làm ăn lớn để gỡ gạc.”

Mẹ thương tôi vất vả nơi đất khách quê người, lại tin lời con trai, nên không dám gọi điện hỏi tôi, sợ tôi lo lắng thêm. Bà chắt chiu từng mớ rau trong vườn, từng quả trứng gà đẻ ra để nuôi cháu. Có những hôm, Thành về nhà trong cơn say, lục lọi khắp nơi tìm tiền. Hắn lấy cả tiền bán thóc, bán gà của mẹ. Bà Mến can ngăn thì bị hắn đẩy ngã dúi dụi.

• “Mẹ định gọi cho con nhiều lần lắm… Nhưng nó dọa…” – Bà Mến vén ống tay áo lên.

Tôi chết lặng. Trên cánh tay gầy guộc chỉ còn da bọc xương của mẹ là những vết bầm tím loang lổ.

• “Nó bảo nếu mẹ mách con, con sẽ bỏ nó, gia đình tan nát, cháu Bống sẽ bơ vơ. Nó bảo mẹ im lặng thì nó mới tu chí làm ăn được. Mẹ sợ… Mẹ sợ con bỏ đi… Mẹ già rồi, mẹ chịu khổ quen rồi, chỉ thương cái Bống…”

Tôi ôm chầm lấy mẹ chồng, nước mắt tôi hòa lẫn nước mắt bà. Tôi đã trách lầm người phụ nữ vĩ đại này. Bà đã dùng tấm thân già nua để che chắn cho sự yên bình giả tạo của tôi, chịu đựng đòn roi và sự đói khát để bảo vệ hạnh phúc mong manh của gia đình này.

Bát cơm trắng muối vừng hôm qua không phải là sự ki bo. Đó là tất cả những gì tốt nhất bà có thể dành cho cháu sau khi bị đứa con trai bất hiếu vét sạch gạo tiền.

Phần 5: Cuộc Gọi Định Mệnh

Tối hôm đó, tôi không nấu cơm. Tôi dọn đồ đạc của tôi và bé Bống vào vali. Tôi lấy điện thoại, gọi cho Thành. Lần này, tôi không gọi qua mạng nữa, tôi gọi thẳng vào số máy mà trên tờ sao kê ghi là số điện thoại xác thực OTP.

Chuông reo rất lâu. Cuối cùng cũng có người bắt máy. Tiếng nhạc xập xình và tiếng hô “Tài! Xỉu!” vọng vào ồn ào.

• “Alo, ai đấy?” – Giọng Thành lè nhè.
• “Là tôi, Huệ đây.” – Tôi nói, giọng lạnh tanh, sắc lẹm như dao.

Đầu dây bên kia im bặt một giây, rồi giọng Thành đổi tông, ngọt nhạt:

• “Ơ vợ à? Em gọi anh có việc gì thế? Anh đang đi gặp đối tác…”
• “Đối tác của anh là ‘Tài Xỉu Online’ hay là ‘Web88’? Tôi đang cầm tờ sao kê ngân hàng của anh đây.”

Sự im lặng chết chóc bao trùm.

• “Vợ… em nghe anh giải thích…”
• “Không cần giải thích. Năm phút nữa tôi sẽ gửi đơn ly hôn và bằng chứng cờ bạc của anh ra tòa. Còn bây giờ, tôi báo cho anh biết, tôi sẽ đón mẹ và Bống đi. Anh cứ ở lại mà ôm cái sới bạc của anh.”

Tôi cúp máy. Quay sang nhìn mẹ chồng đang ngồi thẫn thờ bên mép giường.

• “Mẹ, mẹ đi với con. Con không để mẹ ở lại cái địa ngục này nữa.”

Bà Mến ngước lên, đôi mắt mờ đục:

• “Nhưng… đây là nhà của tổ tiên… Mẹ đi rồi ai hương khói… Với lại, nó dù sao cũng là con mẹ…”
• “Mẹ ở lại, nó sẽ giết mẹ mất! Mẹ đã hy sinh cả đời rồi, giờ mẹ phải sống cho mình, cho cháu. Mẹ đi với con, con xin làm thêm, con nuôi mẹ. Rau cháo cũng được, nhưng mẹ con bà cháu mình không phải sợ hãi ai cả.”

Bà nhìn bé Bống đang ngủ say, rồi nhìn những vết bầm trên tay mình. Cuối cùng, bà gật đầu. Một cái gật đầu đau đớn nhưng dứt khoát.

Phần 6: Đoạn Kết Bất Ngờ

Chúng tôi rời đi ngay trong đêm. Tôi thuê một chuyến xe taxi chở thẳng ba người ra Bắc Ninh.

Ba tháng sau.

Trong căn phòng trọ nhỏ nhưng ấm cúng ở Bắc Ninh, mùi cá kho thơm lừng tỏa ra từ bếp. Bà Mến đang lúi húi nấu ăn, bé Bống líu lo kể chuyện ở lớp mẫu giáo mới. Tôi đi làm về, lòng nhẹ bẫng. Dù cuộc sống còn chật vật, nhưng không còn sự dối trá nào nữa.

Bỗng có tiếng gõ cửa rụt rè. Tôi mở cửa. Là Thành. Trông anh ta tàn tạ, gầy rộc đi, quần áo xộc xệch. Anh ta quỳ sụp xuống ngay trước cửa phòng trọ.

• “Huệ ơi… Mẹ ơi… Con sai rồi. Con mất hết rồi. Bọn chủ nợ lấy nhà rồi… Con xin lỗi…”

Tôi nhìn người đàn ông từng là chồng mình, lòng không còn chút rung động, chỉ thấy thương hại. Bà Mến từ trong bếp chạy ra. Thấy con trai quỳ đó, bà định lao tới đỡ, nhưng rồi bà khựng lại. Bà nhìn tôi, rồi nhìn bé Bống đang nép sau chân mẹ sợ hãi.

Bà Mến quay vào bếp, lấy ra một bát cơm trắng đầy, rắc lên đó thật nhiều muối vừng – hũ muối vừng bà mới làm hôm qua. Bà mang ra, đặt vào tay Thành.

• “Mẹ…” – Thành nức nở.
• “Ăn đi con.” – Giọng bà Mến trầm buồn nhưng kiên quyết. – “Ngày xưa, mẹ nuôi con bằng cơm muối vừng để con thành người. Giờ con đã đánh mất phần ‘người’, chỉ còn phần ‘con’. Bát cơm này là bữa cuối mẹ cho con. Ăn xong rồi đi đi. Khi nào con cai được bạc, làm lại được cuộc đời bằng đôi bàn tay sạch sẽ, thì hãy quay về tìm mẹ con cái Huệ. Còn bây giờ, ở đây không có chỗ cho kẻ cờ bạc.”

Bà quay lưng đi vào nhà, đóng sầm cửa lại, để mặc Thành ngồi đó với bát cơm muối vừng nhòe nước mắt.

Tôi ôm mẹ từ phía sau, cảm nhận bờ vai gầy đang rung lên bần bật. Bà đã khóc, nhưng bà đã chọn cách cứng rắn nhất để cứu con trai mình, và để bảo vệ chúng tôi.

Ngoài trời, mưa phùn bắt đầu rơi. Bát cơm muối vừng mặn chát vị đời, nhưng trong căn phòng trọ này, ngọn lửa của tình thương và sự kiên cường đã bắt đầu nhen nhóm lại, ấm áp và bình yên hơn bao giờ hết.