Phần 1: Những Cuộc Gọi Vào Hư Không

Khoảng cách từ thành phố này đến quê nhà tôi là một ngàn hai trăm cây số, đo bằng hai giờ bay và ba tiếng xe đò. Nhưng đôi khi, tôi cảm thấy nó xa bằng cả một đời người.

Tôi là Thư, con gái duy nhất của mẹ. Bố mất sớm, mẹ ở vậy nuôi tôi khôn lớn, bán từng mớ rau, con cá ngoài chợ huyện để tôi được vào đại học, rồi trụ lại thành phố lập nghiệp. Ngày tôi lấy chồng, mẹ khóc hết nước mắt. Không phải vì mẹ tiếc con gái, mà vì tôi lấy chồng xa quá. Chồng tôi là người miền trong, hiền lành, chịu khó, nhưng gia cảnh cũng chẳng dư dả gì. Chúng tôi như hai cái cây non chật vật bám rễ giữa mảnh đất thị thành khắc nghiệt, quay cuồng với cơm áo gạo tiền.

Năm nay kinh tế khó khăn, công ty tôi cắt giảm nhân sự, chồng tôi thì làm ăn thua lỗ. Cái áp lực nợ nần khiến tôi chẳng dám nghĩ đến chuyện về quê, dù lòng nhớ mẹ quay quắt.

Đã mười hai tháng rồi tôi chưa về nhà.

Và điều đáng sợ hơn cả là sự im lặng. Suốt ba tháng gần đây, mỗi lần tôi gọi về số máy bàn quen thuộc, hay cái điện thoại “cục gạch” tôi mua cho mẹ, đầu dây bên kia chỉ là những tiếng tút dài vô tận, hoặc giọng nói lạnh lùng của tổng đài: “Thuê bao quý khách vừa gọi hiện không liên lạc được…”

Lúc đầu, tôi gọi cho bác Hàng xóm. Bác bảo: “Mẹ mày vẫn khỏe, thấy bà ấy bảo điện thoại hỏng loa, chưa đi sửa được. Bà ấy dặn mày cứ yên tâm làm ăn, đừng lo.” Tôi tin lời bác, lại lao đầu vào những ca làm thêm, những dự án thâu đêm để kiếm tiền trả nợ. Tôi tự nhủ: “Cố nốt tháng này, có tiền sẽ mua cho mẹ cái điện thoại mới, rồi gửi ít tiền về biếu mẹ.”

Nhưng rồi, những cuộc gọi cho bác hàng xóm cũng thưa dần. Bác ậm ừ, bác lảng tránh. Một nỗi bất an mơ hồ cứ lớn dần lên trong lồng ngực tôi như khối u ác tính.

Đỉnh điểm là đêm qua, tôi mơ thấy mẹ. Trong mơ, mẹ đứng ở cổng nhà, tay cầm cái nón lá rách tươm, vẫy tôi nhưng miệng không nói lời nào. Gió thổi mạnh quá, cuốn mẹ bay đi như một chiếc lá khô. Tôi giật mình tỉnh giấc, mồ hôi đầm đìa, nước mắt ướt gối.

Tôi lay chồng dậy, giọng lạc đi:

• “Anh ơi, em phải về. Em không chịu nổi nữa rồi. Mẹ… chắc chắn mẹ có chuyện.”

Chồng tôi nhìn vợ hốc hác, gật đầu ngay tắp lự. Anh vét sạch số tiền tiết kiệm ít ỏi trong tủ, vừa đủ mua một vé máy bay khứ hồi dịp cận Tết.

• “Em về đi. Về với mẹ. Anh xoay xở ở đây được.”

Tôi xách ba lô lên đường, mang theo nỗi sợ hãi khủng khiếp rằng mình đang trở về để đối mặt với một bi kịch.

Phần 2: Ngôi Nhà Lạnh Lẽo

Xe khách thả tôi xuống đầu làng vào lúc xế chiều. Gió mùa đông bắc rít từng hồi qua những rặng tre già, lạnh thấu xương. Con đường làng đã được đổ bê tông phẳng lì, nhưng sao bước chân tôi nặng trĩu.

Tôi đi qua nhà bác Hàng xóm, định ghé vào hỏi thăm, nhưng cổng nhà bác khóa chặt. Cả xóm vắng tanh, không khí Tết đã bắt đầu len lỏi nhưng sao ở đây lại ảm đạm đến lạ.

Kia rồi. Căn nhà ngói ba gian của mẹ. Cổng sắt đóng im lìm. Ổ khóa hoen rỉ bám đầy bụi đất. Giàn hoa giấy trước cổng, thứ mà mẹ tôi nâng niu chăm sóc từng ngày, giờ đây khô héo, xác xơ, lá rụng đầy sân không ai quét.

Tim tôi thắt lại, đập dồn dập như muốn vỡ tung lồng ngực.

• “Mẹ! Mẹ ơi! Con về rồi đây!”

Tôi hét lên, lay mạnh cánh cổng. Tiếng sắt va vào nhau loảng xoảng, vang vọng vào không gian tĩnh mịch. Không có tiếng trả lời. Không có tiếng chó sủa mừng chủ. Không có dáng người nhỏ bé tất tả chạy ra mở cửa.

Tôi run rẩy lấy chùm chìa khóa dự phòng luôn mang theo bên mình, tra vào ổ. Khóa kẹt cứng. Phải mất một lúc lâu, tôi mới mở được cổng.

Cảnh tượng bên trong sân khiến tôi chết lặng. Rêu phong phủ kín lối đi. Những chậu cây cảnh đã chết khô từ bao giờ. Bể nước mưa cạn trơ đáy. Cửa chính của ngôi nhà khóa chặt bằng một ổ khóa to tướng, loại khóa mà mẹ tôi chưa bao giờ dùng.

Một sự lạnh lẽo bao trùm lên tất cả, cái lạnh không phải của mùa đông, mà là cái lạnh của sự vắng bóng hơi người.

Tôi chạy ra sau bếp. Cửa bếp khép hờ. Tôi đẩy cửa bước vào. Bếp lạnh tanh. Tro trong bếp đã nguội từ rất lâu. Cái chạn bát phủ một lớp bụi dày. Trên móc treo, chiếc áo bà ba cũ sờn của mẹ vẫn còn đó, nhưng mạng nhện đã giăng kín một góc vai.

• “Mẹ ơi…” – Tôi khuỵu xuống nền gạch lạnh ngắt, nước mắt trào ra.

Chẳng lẽ mẹ tôi đã… mất? Mất mà không ai báo cho tôi? Hay mẹ bị ốm đi viện? Nhưng đi viện thì nhà cửa phải có người trông nom chứ?

Tôi điên cuồng chạy lên nhà trên, mở khóa cửa chính. Mùi ẩm mốc xộc vào mũi. Đồ đạc trong nhà vẫn nguyên vẹn. Bộ bàn ghế trường kỷ, cái tivi cũ, ban thờ bố… Nhưng tất cả đều phủ bụi. Tôi nhìn lên ban thờ. Bát hương của bố chân nhang đã nguội lạnh, không có nén hương mới nào được thắp trong thời gian dài. Ảnh bố nhìn tôi, trầm mặc.

Không có di ảnh mới nào cả. Mẹ tôi chưa mất. Ý nghĩ ấy nhen nhóm cho tôi một tia hy vọng mong manh.

Tôi lao vào buồng ngủ của mẹ. Chiếc giường tre quen thuộc trống hoác, chỉ còn trơ lại manh chiếu rách. Chăn màn đã được gấp gọn gàng, vuông vức đặt ở đầu giường.

Và ở đó, ngay trên chồng chăn màn, là một phong bì thư màu trắng. Không dán tem. Bên ngoài chỉ ghi vỏn vẹn hai chữ bằng nét chữ run rẩy mà cả đời này tôi không thể quên: “Gửi cái Thư”.

Phần 3: Lá Thư Cuối Cùng

Tay tôi run rẩy cầm lá thư lên. Giấy đã hơi ố vàng, chứng tỏ nó được viết từ khá lâu. Tôi xé phong bì, một tờ giấy học sinh được xé ra từ cuốn vở nào đó, chi chít chữ.

“Thư à,

Khi con đọc được những dòng này, chắc là con đã về nhà. Mẹ xin lỗi vì đã không nghe điện thoại của con cả năm nay. Không phải điện thoại hỏng đâu con ạ, là mẹ vứt cái sim đi đấy.

Con đừng giận mẹ. Mẹ biết năm nay vợ chồng con khó khăn lắm. Con giấu mẹ, nhưng mẹ biết hết. Cái lần con gọi điện, giọng con khản đặc, con bảo con ổn, nhưng mẹ nghe thấy tiếng chồng con thở dài, tiếng chủ nợ eo éo trong điện thoại.

Mẹ già rồi, chân chậm mắt mờ. Ở cái nhà này một mình, đêm hôm trái gió trở trời, mẹ sợ lắm con ạ. Không phải sợ chết, mà sợ nhỡ mẹ nằm xuống đấy, con ở xa xôi, lại phải bỏ công bỏ việc, tốn kém tiền nong về lo cho mẹ.

Mẹ bị lẫn rồi con ơi. Có hôm mẹ nấu cơm mà quên tắt bếp, suýt cháy nhà. Bác hàng xóm sang dập lửa kịp, mắng mẹ một trận. Bác bảo: ‘Bà ở một mình thế này nguy hiểm lắm, gọi con cái về đi’.

Nhưng mẹ gọi con về làm gì? Để con thêm gánh nặng à? Con đang chật vật lo cho cái gia đình nhỏ của con còn chưa xong.

Nên mẹ quyết định rồi. Mẹ bán mảnh vườn sau nhà cho người ta. Mẹ lấy số tiền đó, cộng với tiền tích cóp cả đời, mẹ đăng ký vào Viện dưỡng lão Hoa Sen ở trên thị xã. Ở đó có người nấu cơm cho ăn, có bác sĩ khám bệnh, có mấy bà già bầu bạn.

Mẹ đi âm thầm, mẹ dặn hàng xóm không được nói cho con biết, sợ con lo, con lại bỏ dở công việc chạy về. Mẹ muốn con tập trung làm ăn, trả hết nợ nần đi đã.

Cái nhà này mẹ để lại cho con. Sổ đỏ mẹ kẹp dưới chiếu. Chìa khóa nhà mẹ gửi bác trưởng thôn. Khi nào con về, con cứ ở lại mà hương khói cho bố.

Đừng tìm mẹ. Mẹ ở trong đó sướng lắm, vui lắm. Khi nào con thực sự ổn định, giàu có rồi hẵng vào thăm mẹ. Còn bây giờ, cứ mặc kệ mẹ.

Mẹ yêu con lắm, Thư à. Mẹ của con.”

Đọc đến dòng cuối cùng, tôi gục đầu vào chồng chăn cũ của mẹ, gào khóc nức nở. Tiếng khóc của tôi vang vọng trong căn nhà trống trải, xé toạc không gian tĩnh mịch.

Hóa ra, sự im lặng của mẹ là sự hy sinh. Hóa ra, mẹ cắt đứt liên lạc không phải vì giận hờn, mà vì sợ tôi xao nhãng, sợ tôi tốn kém tiền vé máy bay, sợ tôi lo lắng. Mẹ bán cả mảnh vườn – nơi lưu giữ bao kỷ niệm của gia đình – chỉ để tự lo cho mình, để không trở thành gánh nặng cho đứa con gái đang thất thế.

Tôi nhìn quanh căn buồng. Những vệt ố trên tường, cái quạt nan rách mẹ chưa kịp vá… Tất cả như đang tố cáo sự vô tâm của tôi. Tôi đã mải mê với cuộc sống riêng, với những khó khăn của mình mà quên mất rằng, ở quê nhà, mẹ đang già đi trong cô độc và sợ hãi chính bản thân mình.

Phần 4: Hành Trình Tìm Mẹ

Tôi không thể chờ đợi thêm một giây phút nào nữa. Tôi lau nước mắt, vơ lấy lá thư và sổ đỏ, chạy thẳng sang nhà bác trưởng thôn lấy chìa khóa cổng, rồi bắt xe ôm ra thị xã.

Trời đã tối hẳn. Viện dưỡng lão Hoa Sen nằm ở rìa thị xã, cách nhà tôi hơn ba mươi cây số.

Trên đường đi, đầu óc tôi quay cuồng với hàng ngàn suy nghĩ. Mẹ nói mẹ sướng, mẹ vui, nhưng tôi không tin. Làm sao mà vui được khi phải sống xa nhà, xa bàn thờ chồng, sống giữa những người xa lạ? Mẹ tôi cả đời gắn bó với lũy tre làng, với cái bếp củi, giờ vào nơi bốn bức tường trắng toát ấy, chắc mẹ buồn chết mất.

Tôi hình dung ra cảnh mẹ ngồi co ro một góc, mắt nhìn ra cửa sổ chờ mong con cháu, bị các hộ lý quát mắng… Những hình ảnh ấy khiến tim tôi như bị ai bóp nghẹt.

Xe dừng trước cổng Viện dưỡng lão. Đó là một khu khuôn viên khá rộng, đèn điện sáng trưng. Tôi trình bày với bảo vệ, năn nỉ mãi họ mới cho tôi vào vì đã quá giờ thăm nuôi.

Cô y tá trực ban nhìn tôi ái ngại:

• “Chị tìm bà Hạnh à? Bà ở khu C, phòng 302. Nhưng giờ này chắc các cụ đang sinh hoạt chung ở hội trường.”

Tôi chạy như bay về phía hội trường, nơi có tiếng nhạc và ánh đèn hắt ra. Đến cửa hội trường, tôi khựng lại.

Trước mắt tôi không phải là cảnh tượng ảm đạm, u buồn như tôi tưởng tượng. Trong hội trường ấm cúng, hàng chục cụ già đang ngồi quây quần bên nhau. Ở giữa sân khấu nhỏ, một nhóm các cụ đang… tập dưỡng sinh, hoặc có lẽ là múa quạt, trên nền nhạc bài “Mùa xuân đầu tiên”.

Và ở đó, ngay hàng đầu tiên của đội múa, là mẹ tôi.

Mẹ mặc một bộ quần áo lụa màu mỡ gà đồng phục, tóc bạc trắng được chải gọn gàng, búi cao. Gương mặt mẹ hồng hào hơn, có da có thịt hơn nhiều so với lần cuối tôi nhìn thấy qua video call mờ ảo một năm trước. Mẹ đang cười. Nụ cười rạng rỡ, tươi tắn mà lâu lắm rồi tôi không thấy khi mẹ ở nhà một mình.

Bên cạnh mẹ, một cụ bà khác đang nhắc nhở: “Bà Hạnh, giơ tay cao lên chứ, sai nhịp rồi kìa!” Mẹ tôi cười xòa: “Gớm, cái khớp vai tôi nó kêu rắc rắc rồi bà ơi.”

Cả hội trường cười ồ lên vui vẻ.

Tôi đứng nép sau cánh cửa, nước mắt lại trào ra. Nhưng lần này không phải là nước mắt đau xót, mà là nước mắt của sự nhẹ nhõm và hối hận.

Hối hận vì tôi đã áp đặt suy nghĩ của mình lên mẹ. Tôi cứ nghĩ mẹ phải ở nhà, giữ cái nếp nhà cũ kỹ mới là hạnh phúc. Tôi cứ nghĩ mình phải kiếm thật nhiều tiền gửi về thì mới là báo hiếu. Nhưng tôi đâu biết, thứ mẹ cần không phải là tiền, cũng không phải là sự chịu đựng cô đơn trong căn nhà rộng thênh thang đó. Thứ mẹ cần là bầu bạn, là sự an toàn, là tiếng cười nói mỗi ngày.

Mẹ đã tự giải thoát cho mình khỏi sự cô đơn mà tôi vô tình để lại.

Phần 5: Cuộc Đoàn Tụ

Bản nhạc kết thúc. Các cụ vỗ tay rào rào. Tôi hít một hơi sâu, bước vào hội trường, gọi khẽ:

• “Mẹ…”

Tiếng gọi của tôi lọt thỏm giữa đám đông, nhưng lạ thay, mẹ tôi nghe thấy ngay lập tức. Bản năng của người mẹ thính nhạy hơn bất kỳ đôi tai nào. Mẹ quay phắt lại. Đôi mắt nheo nheo nhìn về phía cửa. Cây quạt trên tay mẹ rơi xuống đất.

• “Thư… Cái Thư phải không?”

Mẹ lảo đảo bước về phía tôi. Tôi chạy ùa đến, ôm chầm lấy mẹ. Cơ thể mẹ ấm áp, mùi dầu gió quen thuộc, mùi trầu không thơm nồng. Tất cả là thật. Mẹ vẫn ở đây, bằng xương bằng thịt.

• “Sao… sao con lại về đây? Mẹ dặn không được về mà?” – Mẹ vừa khóc vừa mắng, tay đánh thùm thụp vào lưng tôi, nhưng lại ôm chặt không buông.
• “Con không nghe lời mẹ đâu. Con về bắt đền mẹ đấy. Sao mẹ bỏ nhà đi mà không bảo con?” – Tôi nức nở như một đứa trẻ.

Các cụ già xung quanh xúm lại, ai cũng rưng rưng:

• “À, đây là cái Thư đấy hả? Bà Hạnh ngày nào cũng kể về cô đấy. Bà ấy khoe con gái tôi làm trên thành phố giỏi lắm, bận lắm.”
• “Gớm, bà ấy giấu cái điện thoại như mèo giấu cứt, bảo sợ con gọi tốn tiền, nhưng đêm nào cũng lôi tấm ảnh cưới của cô ra ngắm rồi lau nước mắt.”

Tôi nhìn mẹ, lòng quặn thắt. Mẹ vẫn luôn như vậy, giấu đi nỗi nhớ thương để tôi yên lòng.

• “Mẹ ở đây vui lắm con ạ.” – Mẹ nắm tay tôi, thanh minh như sợ tôi bắt mẹ về. – “Cơm bưng nước rót tận nơi, ốm cái là có bác sĩ ngay. Các bà ở đây tốt lắm. Con đừng bắt mẹ về cái nhà đó nhé, mẹ sợ ở một mình lắm rồi.”

Tôi lắc đầu, lau nước mắt cho mẹ:

• “Không, con không bắt mẹ về đâu. Mẹ thích ở đâu thì ở đó. Nhưng từ giờ mẹ không được tắt máy nữa. Con sẽ mua điện thoại mới cho mẹ, ngày nào con cũng gọi. Và Tết này… con sẽ vào đây ăn Tết với mẹ, với các bác, các bà. Được không mẹ?”

Mẹ nhìn tôi, ánh mắt lấp lánh niềm vui tột độ:

• “Thật hả con? Con không chê chỗ này à? Chồng con có cho về không?”
• “Anh ấy bảo con về đón mẹ. Nếu mẹ không về, thì chúng con sẽ dọn vào đây ăn Tết. Nhà mình ở đâu không quan trọng, miễn là có mẹ.”

Phần 6: Mùa Xuân Thực Sự

Tết năm ấy là cái Tết kỳ lạ nhất nhưng cũng ấm áp nhất của tôi. Không bánh chưng xanh cúng gia tiên ở ngôi nhà ngói ba gian. Không có cảnh dọn dẹp nhà cửa tất bật. Vợ chồng tôi đón giao thừa trong Viện dưỡng lão, cùng với vài chục cụ già không nơi nương tựa hoặc con cái ở xa.

Chúng tôi bày biện bánh kẹo, chồng tôi đàn guitar, tôi hát, còn các cụ múa phụ họa. Tiếng cười nói vang rộn cả một góc trời. Tôi nhìn mẹ cười móm mém, đôi mắt nheo lại vì hạnh phúc khi khoe với bạn bè: “Con gái tôi đấy, con rể tôi đấy.”

Tôi nhận ra, lá thư mẹ để lại trong căn nhà hoang vắng kia không phải là di thư của sự kết thúc, mà là tấm vé thông hành đưa mẹ đến một cuộc đời mới, vui vẻ hơn, an yên hơn. Và nó cũng thức tỉnh tôi. Rằng hiếu đạo không phải là giữ khư khư cái nếp nhà lạnh lẽo, mà là thấu hiểu và tôn trọng mong muốn của cha mẹ.

Sáng mùng Một, tôi đưa mẹ về thăm lại ngôi nhà cũ để thắp hương cho bố. Căn nhà đã được tôi thuê người dọn dẹp sạch sẽ. Mẹ thắp nén nhang, lầm rầm khấn vái: “Ông ơi, tôi vào trong kia có bạn có bè vui lắm. Ông đừng trách tôi bỏ nhà nhé. Con cái nó về rồi, ông phù hộ cho chúng nó.”

Nắng xuân tràn ngập sân nhà. Giàn hoa giấy khô héo hôm nào, sau mấy ngày được tôi tưới tắm, bỗng nhiên nảy ra những chồi non xanh biếc và lấm tấm vài nụ hoa nhỏ xíu màu hồng thắm.

Cánh cửa ngôi nhà đã mở. Không phải để đón mẹ trở về chịu đựng sự cô đơn, mà để đón nhận một sự thật rằng: Dù ở đâu, chỉ cần trái tim hướng về nhau, thì ở đó có gia đình, ở đó có mùa xuân.

Mẹ tôi vẫn tiếp tục sống ở Viện dưỡng lão, và tôi trở lại thành phố với một tâm thế khác. Tôi không còn áp lực nợ nần đè nặng nữa, vì tôi biết hậu phương của mình – là mẹ – đang được bình yên. Và mỗi cuối tuần, thay vì những cuộc gọi vội vã, tôi lại bắt xe về, không phải về “nhà”, mà về “nơi có mẹ”.