Phần 1: Đường Về Quê Cũ

Chiếc Lexus LX600 màu đen bóng loáng lướt êm ru trên con đường cao tốc Hà Nội – Thái Bình, bỏ lại sau lưng những ồn ào và bụi bặm của chốn phồn hoa đô hội. Bên trong xe, mùi da thật thơm phức hòa quyện với tiếng nhạc không lời du dương tạo nên một không gian tách biệt hẳn với thế giới bên ngoài.

Tôi ngồi ở ghế phụ, mắt lơ đãng nhìn những cánh đồng lúa vừa gặt xong trơ gốc rạ chạy dài tít tắp qua cửa kính. Lòng tôi nôn nao một nỗi niềm khó tả. Đã ba năm rồi tôi mới về thăm nhà.

Cầm vô lăng là Kiên – chồng tôi. Anh ba mươi tám tuổi, là tổng giám đốc của một công ty xuất nhập khẩu lớn. Kiên là mẫu đàn ông kiệm lời, gương mặt lúc nào cũng toát lên vẻ nghiêm nghị, lạnh lùng đến mức khó gần. Người ta bảo tôi sướng, chuột sa chĩnh gạo, lấy được chồng đại gia, một bước lên bà hoàng.

Đúng là tôi sướng thật. Từ ngày lấy Kiên, tôi không phải lo chuyện cơm áo gạo tiền. Tôi sống trong căn biệt thự ven hồ, đi xe sang, dùng hàng hiệu. Nhưng đổi lại, tôi luôn cảm thấy có một khoảng cách vô hình giữa tôi và chồng. Anh bận rộn tối ngày, ít khi chia sẻ cảm xúc. Những cuộc nói chuyện của chúng tôi thường xoay quanh lịch trình công tác, những bữa tiệc xã giao, hoặc chuyện học hành của con cái.

Lần này về quê, tôi đã phải thuyết phục Kiên rất lâu anh mới sắp xếp được một ngày chủ nhật. Bố tôi mất sớm, nhà chỉ còn mẹ già sống lủi thủi trong căn nhà cấp bốn ở quê. Tôi muốn đón bà lên phố ở cùng, nhưng bà nhất quyết không chịu, bảo không quen nếp sống thành thị, sợ làm phiền con cái.

• “Sắp đến chưa em?” – Kiên hỏi, mắt vẫn nhìn thẳng đường, giọng trầm đục không biểu lộ cảm xúc.
• “Dạ, qua cái ngã ba kia rẽ trái là vào đường làng rồi anh.” – Tôi đáp, lén nhìn nghiêng khuôn mặt góc cạnh của chồng.

Tôi lo lắng. Không phải lo đường sá, mà lo sự chênh lệch quá lớn giữa gia cảnh nhà tôi và nếp sống vương giả của Kiên. Mẹ tôi nghèo, nhà tôi cũ kỹ, liệu anh có cảm thấy khó chịu không? Liệu anh có chê bai cái sự tuềnh toàng, quê mùa nơi tôi sinh ra không?

Chiếc xe sang trọng rẽ vào con đường bê tông nhỏ hẹp của làng. Tiếng động cơ êm ái nhưng kích thước đồ sộ của nó khiến mấy con gà đang bới đất ven đường giật mình quang quác bay tứ tung. Mấy bác nông dân đang phơi rơm dừng tay, chống cuốc nhìn theo với ánh mắt tò mò và ngưỡng mộ.

• “Gớm, xe nhà ai mà to thế kia?”
• “Hình như con cái nhà bà Mận về thăm đấy. Con bé Thảo lấy chồng đại gia mà.”

Những lời xì xào vọng vào tai tôi khiến mặt tôi nóng ran. Tôi không biết nên tự hào hay xấu hổ. Tự hào vì mình “áo gấm về làng”, hay xấu hổ vì sợ người ta thấy mình khoe khoang.

Xe dừng lại trước cổng nhà mẹ. Cánh cổng sắt gỉ sét, tường rào vôi ve đã bong tróc từng mảng lòi cả gạch nung. Giàn mướp hương trước sân đã tàn, chỉ còn vài quả khô đung đưa trong gió.

Tôi bước xuống xe, hít một hơi thật sâu cái mùi khói rơm rạ quen thuộc.

• “Mẹ ơi! Con Thảo về rồi đây!”

Phần 2: Bữa Cơm Nghẹn Ngào

Từ trong bếp, một người đàn bà nhỏ bé, lưng đã còng xuống, tất tả chạy ra. Mẹ tôi mặc cái áo bà ba nâu cũ mèm, ống quần xắn cao, tay vẫn còn dính tro bếp.

• “Thảo! Con về đấy à? Ôi chao, cả thằng Kiên nữa.”

Mẹ tôi mừng quýnh, luống cuống chùi tay vào vạt áo rồi mới dám đưa ra nắm lấy tay con rể. Kiên khẽ gật đầu chào:

• “Chào mẹ. Mẹ vẫn khỏe chứ ạ?”
• “Mẹ khỏe, mẹ khỏe. Các con về là mẹ khỏe rồi.” – Mẹ cười, nụ cười móm mém lộ hàm răng nhuộm đen hạt huyền, đuôi mắt nhăn nheo híp lại vì hạnh phúc.

Bước vào trong nhà, sự đối lập càng trở nên gay gắt. Kiên trong bộ vest lịch lãm, giày da bóng lộn ngồi xuống chiếc trường kỷ gỗ cũ kỹ đã lên nước đen bóng. Căn nhà tối om, mùi ẩm mốc đặc trưng của những ngôi nhà quê lâu năm xộc vào mũi. Tôi thấy Kiên khẽ nhíu mày, đưa tay nới lỏng cà vạt. Tim tôi thót lại. Anh khó chịu rồi sao?

• “Các con ngồi nghỉ uống nước, để mẹ đi làm cơm. Mẹ biết các con về nên sáng nay đã bắt con gà ngon nhất chuồng rồi.” – Mẹ nói rồi lật đật chạy xuống bếp.

Tôi định xuống phụ mẹ, nhưng Kiên giữ tay tôi lại:

• “Em ngồi đây quạt cho anh chút, nóng quá. Nhà không có điều hòa à?”

Câu hỏi vô tư nhưng vô tình của Kiên làm tôi chạnh lòng.

• “Nhà mẹ làm gì có điều kiện lắp điều hòa hả anh. Anh chịu khó chút, gió trời mát mà.”

Gần trưa, mâm cơm được dọn ra giữa nhà.

Trên chiếc chiếu cói đã sờn mép, “bữa tiệc” đón con rể quý của mẹ tôi vỏn vẹn có đúng một món chính: Một con gà luộc. Con gà mái ghẹ, da vàng ươm nhưng bé tẹo, nằm chỏng chơ giữa cái đĩa sành sứt miệng. Bên cạnh là đĩa muối tiêu chanh với vài lát ớt, một bát nước luộc gà thả vài cọng hành, và một bát cà pháo muối xổi.

Chỉ có thế. Không giò chả, không nem rán, không bia bọt.

Tôi nhìn mâm cơm, rồi nhìn mẹ. Mẹ đang lúi húi xới cơm, mồ hôi ướt đẫm trán, nhưng ánh mắt lấp lánh niềm vui:

• “Gà đi bộ đấy con ạ, thịt chắc lắm. Mẹ nuôi mãi mới được con này, định để Tết nhưng nay các con về mẹ thịt luôn. Ăn đi các con, ăn cho nóng.”

Tôi nhìn sang Kiên. Khuôn mặt anh đanh lại. Anh nhìn chằm chằm vào con gà bé nhỏ trên mâm, rồi nhìn bát nước canh lõng bõng. Không khí chùng xuống, nặng nề như chì.

Kiên cầm đũa lên, gắp một miếng lườn gà, đưa lên miệng cắn một cái rồi bỏ xuống bát.

• “Gà dai quá mẹ ạ.” – Anh buông một câu cộc lốc.

Mẹ tôi sững người, nụ cười trên môi tắt ngấm. Bà cúi mặt, tay vân vê vạt áo:

• “Thế à con… Chắc tại… tại con gà này nó chạy nhiều… Để mẹ xé nhỏ ra cho dễ ăn nhé.”
• “Thôi khỏi.” – Kiên đứng phắt dậy, đẩy cái bát ra xa. Tiếng bát đũa va vào nhau loảng xoảng chói tai. – “Mẹ nghĩ con là ai mà cho ăn uống thế này? Đi cả trăm cây số về đây để ăn con gà dai ngoách với bát nước lã này à?”

Tôi chết lặng. Máu nóng dồn lên mặt. Tôi không ngờ Kiên lại có thể thốt ra những lời hỗn hào và tàn nhẫn như thế trước mặt mẹ tôi.

• “Anh Kiên! Anh nói cái gì đấy?” – Tôi gắt lên.

Mẹ tôi run rẩy, nước mắt ầng ậng chực trào ra:

• “Mẹ… mẹ xin lỗi. Mẹ chỉ có… Nhà mình chỉ có thế…”

Kiên không thèm nghe. Anh rút ví, ném một xấp tiền lên mặt chiếu.

• “Con không nuốt nổi. Mẹ cầm lấy mà mua gì ngon ngon mà ăn. Con đi đây.”

Nói rồi anh quay lưng, bước thẳng ra cửa, không thèm ngoảnh lại. Tiếng động cơ xe Lexus gầm rú ngoài sân, rồi tiếng lốp xe nghiến trên nền sỏi lao vút đi.

Phần 3: Nỗi Đau Và Sự Tủi Hờn

Căn nhà chìm vào im lặng đáng sợ. Chỉ còn tiếng nấc nghẹn ngào của mẹ tôi. Bà ngồi thụp xuống đất, nhặt những tờ tiền Kiên ném lại, tay run bần bật.

• “Tại mẹ… tại mẹ nghèo… làm khổ con rồi Thảo ơi…”

Tôi ôm chầm lấy mẹ, nước mắt trào ra như mưa. Tôi giận Kiên, giận đến mức muốn xé nát tờ đăng ký kết hôn. Tôi hận cái thói trịch thượng, coi thường người nghèo của anh. Anh có tiền, có quyền, nhưng anh không có quyền chà đạp lên lòng tự trọng của mẹ tôi như thế.

• “Mẹ đừng khóc. Kệ anh ấy. Anh ấy không ăn thì mẹ con mình ăn. Cần gì loại con rể ấy.” – Tôi nghiến răng nói, cố tỏ ra mạnh mẽ để an ủi mẹ, nhưng trong lòng đau như cắt.

Bữa cơm chan đầy nước mắt. Tôi cố nuốt miếng thịt gà mà mẹ gắp cho, nhưng nó đắng ngắt, nghẹn ứ ở cổ họng. Con gà này mẹ đã chăm bẵm bao ngày, nâng niu như báu vật, vậy mà…

Một tiếng đồng hồ trôi qua. Hai tiếng trôi qua. Kiên vẫn không quay lại. Tôi gọi điện, anh tắt máy. Tôi nghĩ thầm: “Được, anh đi luôn đi. Tôi sẽ ở lại đây với mẹ. Tôi sẽ ly hôn. Tôi không thể sống với một người chồng vô cảm như thế.”

Mẹ tôi sau một hồi khóc lóc cũng đã bình tĩnh lại. Bà thở dài:

• “Thôi con ạ, chồng bát cũng có lúc xô. Tính nó công tử bột, ăn sung mặc sướng quen rồi, về đây thấy cảnh này nó sốc cũng phải. Con đừng giận chồng quá mà hỏng chuyện lớn.”

Mẹ lúc nào cũng thế, luôn nhận phần thiệt thòi về mình, luôn bao dung cho người khác, kể cả khi người đó vừa xát muối vào trái tim bà.

Ba giờ chiều. Nắng đã bắt đầu nhạt dần. Tôi đang ngồi ngoài hiên nhổ tóc sâu cho mẹ thì nghe tiếng còi xe quen thuộc. Chiếc Lexus đen bóng từ từ tiến vào cổng.

Tôi đứng phắt dậy, định chạy ra mắng cho Kiên một trận rồi đuổi anh đi. Nhưng khi cánh cửa xe bật mở, tôi khựng lại.

Kiên bước xuống xe. Nhưng anh không đi tay không. Hai tay anh xách lỉnh kỉnh đủ thứ túi lớn túi bé. Mồ hôi nhễ nhại trên trán, chiếc áo vest đã được cởi bỏ, chỉ còn áo sơ mi trắng xắn tay lên tận khuỷu.

Và đi theo sau anh, là hai người đàn ông lạ mặt đang khuân một thùng xốp to tướng và một cái thùng các-tông in hình… máy điều hòa.

Phần 4: Sự Thật Phía Sau Cơn Giận

• “Anh… anh làm cái trò gì thế?” – Tôi ngơ ngác hỏi.

Kiên không trả lời tôi ngay. Anh đi thẳng vào nhà, đặt đống túi đồ lên bàn. Mùi thơm phức tỏa ra. Là vịt quay. Là giò lụa. Là tôm sú hấp bia. Là nem công chả phượng từ nhà hàng 5 sao nào đó ở thị xã.

Anh quay sang hai người thợ đi cùng:

• “Các anh lắp cái điều hòa vào buồng ngủ của bà giúp tôi nhé. Lắp nhanh lên cho mát.”

Rồi anh quay sang mẹ tôi, người đang đứng nép vào cột nhà, mắt tròn mắt dẹt chưa hiểu chuyện gì. Kiên bước tới, quỳ sụp xuống trước mặt mẹ.

Hành động của anh khiến tôi và mẹ điếng người. Một tổng giám đốc kiêu hãnh, vừa nãy còn hất hàm chê bai, giờ đang quỳ gối trên nền gạch cũ?

• “Mẹ…” – Giọng Kiên trầm xuống, run run. – “Con xin lỗi mẹ. Lúc nãy con nóng nảy, con hỗn hào với mẹ. Con đáng đánh đòn.”

Mẹ tôi luống cuống định đỡ anh dậy:

• “Kìa con, đứng lên, đứng lên đi. Mẹ có trách gì đâu. Con không ăn quen thì thôi, sao lại…”

Kiên vẫn quỳ, ngước đôi mắt đỏ hoe lên nhìn mẹ:

• “Không phải con chê cơm mẹ nấu. Mà là con… con không nuốt nổi khi nhìn thấy cảnh nhà mình thế này.”

Anh hít một hơi sâu, giọng nghẹn ngào:

• “Lúc nãy, khi con vào bếp rửa tay, con nhìn thấy cái thùng gạo của mẹ. Nó rỗng tuếch mẹ ạ. Chỉ còn vét được đúng một bò gạo để nấu bữa cơm trưa nay. Con nhìn lên chạn bát, chỉ có lọ muối vừng và mấy quả cà thâm đen.”

Tôi sững sờ. Tôi vội chạy xuống bếp, mở thùng gạo ra. Đúng như Kiên nói, đáy thùng sạch trơn, chỉ còn vài hạt tấm.

• “Còn con gà luộc kia…” – Kiên tiếp tục, nước mắt bắt đầu lăn dài trên má người đàn ông phong trần. – “Con biết mẹ nuôi nó để đẻ trứng, để có cái mà bán lấy tiền mua rau. Mẹ thịt nó cho bọn con ăn, nghĩa là ngày mai mẹ sẽ không còn trứng gà để bán, không còn tiền để đi chợ nữa. Con nhìn mâm cơm mà con đau thắt ruột gan. Con thấy mình là thằng con rể khốn nạn. Con giàu có, đi xe tiền tỷ, mà để mẹ vợ phải vét hũ gạo cuối cùng, thịt con gà duy nhất để đãi mình.”
• “Con tức giận… là con giận chính bản thân con. Con giận con vô tâm, bao năm nay cứ nghĩ gửi biếu mẹ vài triệu là xong nghĩa vụ, mà không biết mẹ chắt chiu từng đồng không dám tiêu, để dành cho con cho cháu. Con không dám ngồi ăn tiếp, vì con sợ ăn hết con gà đó, là ăn hết cả vốn liếng của mẹ.”

Kiên nắm lấy đôi bàn tay gầy guộc của mẹ:

• “Con chạy ra thị xã, con muốn mua cả thế giới về cho mẹ. Con mua tôm, mua thịt, mua gạo, mua mắm muối chất đầy xe rồi. Con gọi thợ lắp điều hòa để mẹ ngủ cho ngon. Con muốn bữa cơm này phải là bữa cơm mẹ được hưởng thụ, chứ không phải bữa cơm mẹ phải hy sinh.”

Mẹ tôi nghe đến đâu, khóc đến đấy. Bà ôm chầm lấy đầu Kiên, vỗ vỗ vào lưng anh như vỗ về một đứa trẻ:

• “Cha bố anh! Anh làm mẹ sợ hết hồn. Mẹ cứ tưởng anh chê mẹ nghèo, anh khinh mẹ nhà quê. Hóa ra là anh thương mẹ…”

Tôi đứng dựa vào khung cửa, nước mắt tuôn rơi nhưng miệng lại mỉm cười. Hóa ra, cái vẻ lạnh lùng, cộc cằn của chồng tôi chỉ là lớp vỏ bọc cho một trái tim ấm áp và nhạy cảm đến lạ kỳ. Anh không nói những lời hoa mỹ, anh hành động. Anh không chịu nổi cảnh mẹ vợ hy sinh đến kiệt quệ vì mình, nên anh chọn cách phản ứng vụng về và cực đoan nhất: bỏ đi để đi tìm cách bù đắp.

Phần 5: Bữa Tiệc Của Tình Thân

Bữa trưa hôm ấy kéo dài đến tận chiều muộn. Trên mâm cơm giờ đây ê hề món ngon. Nhưng món đắt khách nhất vẫn là con gà luộc của mẹ. Kiên xé cái đùi gà to nhất, bỏ vào bát mẹ:

• “Mẹ ăn đi. Gà mẹ nuôi ngon hơn gà nhà hàng nhiều. Lúc nãy con nói dối đấy. Gà dai là do… do con nghẹn quá không nuốt trôi thôi.”

Mẹ cười, nụ cười rạng rỡ nhất mà tôi từng thấy:

• “Sư anh! Lần sau muốn ăn gì thì bảo, cấm có được bỏ đi như thế nữa nhé.”

Hai người đàn ông thợ lắp điều hòa cũng được mời lại ăn cơm cùng. Tiếng cười nói râm ran phá tan sự u tịch của ngôi nhà cũ.

Trước khi ra về, Kiên lôi trong túi ra một cuốn sổ tiết kiệm. Anh dúi vào tay mẹ:

• “Mẹ, đây là 500 triệu. Con lập sổ tên mẹ. Mẹ giữ lấy mà dưỡng già, thích ăn gì thì mua, đau ốm thì đi viện tốt nhất. Mẹ đừng tiết kiệm nữa. Con xin mẹ đấy. Mẹ mà còn ăn cơm muối vừng là con dỗi, con không về nữa đâu.”

Mẹ chối đây đẩy, nhưng Kiên cương quyết bắt mẹ nhận. Anh còn dặn tôi từ nay mỗi tuần phải sắp xếp về thăm mẹ một lần, anh sẽ lái xe đưa về.

Trên đường trở lại Hà Nội, trời đã tối. Tôi tựa đầu vào vai chồng, thì thầm:

• “Cảm ơn anh. Em đã trách lầm anh.”

Kiên nắm chặt tay tôi, mắt vẫn nhìn thẳng đường nhưng khóe môi khẽ nhếch lên một nụ cười hiền:

• “Anh cũng có mẹ mà. Mẹ em cũng như mẹ anh thôi. Thấy mẹ khổ, anh chịu không nổi.”

Chiếc Lexus lướt đi trong đêm, mang theo hơi ấm của tình thân. Tôi nhận ra, giá trị của một con người không nằm ở chiếc xe họ đi, bộ quần áo họ mặc, mà nằm ở cách họ đối đãi với đấng sinh thành, và ở những giọt nước mắt lặn vào trong đằng sau những hành động tưởng chừng như vô tâm nhất.