Phần 1: Cái Bóng Trong Căn Bếp

Tiếng dao thớt lạch cạch va vào nhau tạo nên một nhịp điệu đơn điệu trong căn bếp rộng thênh thang của ngôi biệt thự ngoại ô. Tôi đang thái hành tây, mắt cay xè, không rõ là do hơi hăng của hành hay do những lời nói đang vọng vào từ phòng khách.

• “Đấy bà xem, con cái nhà người ta làm giám đốc, trưởng phòng, đi xe Mẹc, xe Bim. Con rể nhà mình thì chỉ giỏi cái khoản… rửa bát.”

Đó là tiếng ông Hưng – bố vợ tôi. Giọng ông oang oang, pha chút men rượu và cả sự mỉa mai không giấu diếm.

• “Thôi ông bé cái mồm thôi, nó nghe thấy lại tủi thân. Mà ông nói cũng đúng, đàn ông đàn ang gì mà lương ba cọc ba đồng, cả tháng làm không bằng con vợ nó đi ký một cái hợp đồng. Nghĩ mà chán.” – Tiếng mẹ vợ tôi, bà Lan, tiếp lời, giọng chép miệng đầy ngán ngẩm.

Tôi dừng tay, nhìn xuống rổ rau đang rửa dở. Nước lạnh ngấm vào da thịt, tê buốt.

Tôi tên là Nam. Ba mươi tuổi. Nhân viên văn phòng bình thường tại một thư viện thành phố, lương tháng tám triệu. Vợ tôi là Ngọc. Ba mươi tuổi. Giám đốc kinh doanh của một tập đoàn bất động sản lớn, thu nhập mỗi tháng tính bằng chín con số.

Sự chênh lệch ấy như một hố sâu ngăn cách tôi với sự tôn trọng của gia đình vợ. Tôi ở rể. Căn nhà này là của bố mẹ vợ, xe hơi Ngọc đi là tiền cô ấy tự mua. Còn tôi, trong mắt ông bà, chỉ là một “thằng ăn bám” may mắn vớ được cô vợ giỏi giang.

Mỗi ngày, sau giờ làm việc ở thư viện, tôi về nhà sớm, đi chợ, nấu cơm, dọn dẹp nhà cửa. Tôi chăm chút từng bữa ăn, là ủi từng chiếc áo sơ mi cho Ngọc. Tôi không thấy đó là nhục nhã, tôi yêu vợ và muốn cô ấy có một hậu phương vững chắc để yên tâm phấn đấu. Nhưng với bố mẹ vợ, việc một thằng đàn ông đeo tạp dề đứng bếp là biểu hiện của sự bất tài tột độ.

Ngọc bước vào bếp, bộ vest công sở sang trọng vẫn chưa thay, mùi nước hoa đắt tiền phảng phất. Cô ấy vòng tay ôm lấy eo tôi từ phía sau, gục đầu vào vai tôi mệt mỏi:

• “Anh đang làm món sườn xào chua ngọt à? Thơm quá. Kệ bố mẹ nói đi anh nhé. Em yêu anh là được.”

Tôi xoay người lại, vuốt nhẹ tóc vợ, mỉm cười:

• “Anh quen rồi. Em lên thay đồ đi rồi xuống ăn cơm.”

Ngọc yêu tôi, đó là điều duy nhất giữ tôi lại trong căn nhà này. Nhưng tôi biết, sâu thẳm trong lòng, Ngọc cũng chịu áp lực rất lớn từ sự so sánh của bố mẹ. Cô ấy càng thành công, cái bóng của tôi càng nhỏ bé và mờ nhạt.

Phần 2: Cơn Giông Trước Ngày Giỗ Tổ

Không khí trong nhà trở nên căng thẳng hơn khi ngày giỗ tổ họ Lê – dòng họ của bố vợ tôi – đang đến gần. Đây là sự kiện lớn nhất trong năm, nơi con cháu khắp nơi đổ về, và cũng là “sàn diễn” để các bậc phụ huynh khoe khoang sự thành đạt của con cái.

Bữa cơm tối hôm đó nặng nề như chì. Ông Hưng đặt mạnh chén rượu xuống bàn, nhìn tôi chằm chằm:

• “Thằng Nam này, chủ nhật tuần sau về quê giỗ tổ. Mày liệu mà ăn mặc cho tử tế. Đừng có lôi thôi lếch thếch làm xấu mặt cái nhà này. Mà tốt nhất là mày cứ ngồi im, ai hỏi gì thì bảo đang làm quản lý nhân sự hay cái gì đó cho oai, đừng có bô bô cái miệng là làm thủ thư lương tám triệu. Tao nhục lắm.”

Tôi và miếng cơm trắng, cảm giác đắng ngắt trong cổ họng:

• “Vâng, con biết rồi ạ.”

Bà Lan chêm vào, tay gắp miếng thịt gà bỏ vào bát con gái:

• “Cái Ngọc năm nay công đức cho họ 50 triệu tu sửa lại cái cổng đình nhé. Để cho thiên hạ người ta biết con gái ông Hưng bà Lan không thua kém ai. Còn mày…” – Bà quay sang tôi, ánh mắt sắc lẹm – “Mày có tiền thì góp, không có thì thôi, đừng có đưa ra vài ba trăm nghìn lẻ, người ta cười cho thối mũi.”

Ngọc định lên tiếng bênh tôi thì tôi đã đặt tay lên tay cô ấy, lắc nhẹ đầu. Tôi rút trong túi ra một phong bì, đặt lên bàn:

• “Con xin phép biếu bố mẹ ít tiền để lo cỗ bàn hôm đó ạ.”

Ông Hưng cầm cái phong bì lên, nắn nắn độ dày, rồi cười khẩy quẳng sang một bên:

• “Chắc được hai triệu là cùng. Thôi, mày giữ lấy mà đổ xăng.”

Tôi không nói gì, lẳng lặng cất phong bì đi. Trong đó là 5 triệu – hơn nửa tháng lương của tôi. Nhưng có lẽ với ông bà, nó chỉ bằng một bữa nhậu.

Đêm đó, tôi nằm trằn trọc. Ngọc ngủ say bên cạnh, hơi thở đều đều. Tôi rón rén dậy, mở ngăn kéo bàn làm việc khóa kín của mình. Trong đó không có vàng bạc châu báu, chỉ có một cuốn sổ tay ghi chép chi chít những con số và một tấm bản đồ cũ kỹ của vùng quê Bắc Ninh – quê vợ tôi.

Suốt 5 năm qua, từ khi lấy Ngọc, tôi đã sống với cái danh “thằng chồng bất tài”. Tôi không giải thích, không thanh minh. Vì tôi có một mục tiêu lớn hơn cả sĩ diện của bản thân. Một mục tiêu mà tôi đã âm thầm thực hiện bằng tất cả sự nỗ lực và toan tính kỹ lưỡng nhất, không phải từ đồng lương thủ thư ít ỏi, mà từ những đêm thức trắng đầu tư chứng khoán và làm thêm các dự án dịch thuật online mà không ai hay biết.

Phần 3: Bữa Tiệc Của Những Lời Đàm Tiếu

Ngày giỗ tổ đến. Sân đình làng họ Lê đông nghịt người. Xe hơi đậu kín cả lối đi. Mùi hương khói quyện với mùi cỗ bàn tạo nên một không khí vừa trang nghiêm vừa xô bồ.

Vợ chồng tôi vừa bước xuống xe, các cô dì chú bác đã xúm lại vây quanh Ngọc.

• “Ôi giám đốc Ngọc về rồi đấy à! Xe đẹp thế này chắc mấy tỷ hả cháu?”
• “Cái váy này hàng hiệu đúng không? Nhìn sang trọng quá!”

Ngọc mỉm cười chào hỏi mọi người, phong thái tự tin, rạng rỡ. Tôi đi phía sau xách túi quà, lọt thỏm giữa những lời tán dương dành cho vợ. Thỉnh thoảng có người liếc nhìn tôi, hỏi bâng quơ:

• “Thế chồng cái Ngọc làm gì ấy nhỉ?”

Chưa kịp để tôi trả lời, ông Hưng đã chen vào, giọng oang oang, mặt đỏ gay vì rượu:

• “À, nó làm… công chức nhà nước ấy mà. Lương ba cọc ba đồng cho vui thôi, chủ yếu là ở nhà chăm vợ. Số nó hưởng, chuột sa chĩnh gạo, vớ được con gái tôi nên mới được mát mặt thế này đấy!”

Cả đám đông cười ồ lên. Những ánh mắt thương hại, dè bỉu đổ dồn về phía tôi.

• “Thế là ‘chạn vương’ rồi ông Hưng nhỉ!”
• “Thời buổi này đàn ông mà dựa hơi vợ thì hèn lắm. Đàn ông là phải trụ cột, chứ ai lại để vợ nuôi.”

Những lời nói như những mũi kim châm vào da thịt. Tôi vẫn giữ nụ cười gượng gạo trên môi, cúi đầu chào mọi người rồi lảng ra một góc khuất, ngồi chung mâm với mấy đứa trẻ con và các cụ già lãng tai.

Nhưng ông Hưng dường như chưa muốn buông tha tôi. Khi rượu đã ngấm, ông đứng lên giữa sân đình, cầm micro:

• “Kính thưa các cụ, các ông các bà. Hôm nay giỗ tổ, con gái tôi là cháu Ngọc xin cung tiến 50 triệu để sửa sang nhà thờ họ. Còn con rể tôi…” – Ông dừng lại, đưa mắt tìm tôi trong đám đông, ánh mắt đầy thách thức – “…nó tuy lương thấp, không có tiền đóng góp nhiều, nhưng được cái… ăn khỏe. Mời con rể lên đây uống với bố vợ một chén nào!”

Đám đông lại cười rần rần. Một sự sỉ nhục công khai. Ông muốn dìm tôi xuống đáy bùn để tôn vinh sự thành đạt của gia đình ông. Ngọc đứng bên cạnh bố, mặt tái mét, cô ấy giằng lấy micro định nói gì đó nhưng ông Hưng đã gạt đi.

Tôi hít một hơi thật sâu. Thời khắc này cuối cùng cũng đến. Sự chịu đựng của con người có giới hạn, nhưng sự im lặng của tôi hôm nay không phải là cam chịu, mà là khoảng lặng trước khi bão nổi.

Tôi đứng dậy, chỉnh lại vạt áo vest sờn cũ. Tôi bước chậm rãi về phía sân khấu chính, băng qua những ánh mắt khinh miệt.

• “Bố gọi con ạ?” – Tôi nói, giọng bình tĩnh, vang và rõ ràng, không hề có chút sợ sệt nào của một kẻ “lương ba cọc ba đồng”.

Phần 4: Cuốn Sổ Đỏ Màu Cũ

Ông Hưng lè nhè, khoác vai tôi:

• “Đấy, mọi người xem. Nó hiền như cục đất. Thôi, mày không có tiền thì rót rượu mời các bác đi. Coi như lấy công làm lãi.”

Tôi gạt nhẹ tay ông ra, nhìn thẳng vào mắt bố vợ, rồi quay sang nhìn cả họ mạc.

• “Thưa bố, thưa các bác. Con biết con phận rể, tài hèn sức mọn, thu nhập không bằng một góc của vợ, nên bố mẹ phiền lòng nhiều. Hôm nay ngày giỗ tổ, con không có 50 triệu tiền mặt như vợ con để công đức…”

Tiếng xì xào nổi lên: “Đã nghèo còn hay trình bày”, “Thôi đi xuống đi cho đỡ ngượng”.

Tôi thò tay vào túi trong của áo vest, rút ra một cuốn sổ màu đỏ, được bọc kỹ trong một lớp nilon.

• “…nhưng con có món quà này, muốn tặng lại cho bố mẹ, và cũng là để dâng lên tổ tiên họ Lê.”

Tôi đặt cuốn sổ đỏ lên bàn thờ tổ, ngay cạnh lư hương nghi ngút khói. Ông Hưng nheo mắt nhìn, rồi cầm lên. Ban đầu, ông nhìn với vẻ coi thường, tưởng tôi mang sổ đỏ nhà mình ra khoe mẽ hay cầm cố gì đó.

Nhưng khi lật trang ruột ra, đọc đến phần địa chỉ thửa đất, mặt ông biến sắc. Đôi tay đang cầm ly rượu của ông bắt đầu run lên bần bật. Ông dụi mắt, đọc lại lần nữa.

• “Cái… cái gì thế này?” – Giọng ông lạc đi, không còn vẻ hung hăng ban nãy.

Bà Lan tò mò chạy lên, ghé mắt vào xem. Vừa nhìn thấy sơ đồ thửa đất, bà hét lên một tiếng thất thanh rồi bụm miệng khóc nức nở.

Cả họ ngơ ngác không hiểu chuyện gì xảy ra.

Ông Hưng ngẩng lên nhìn tôi, đôi mắt đỏ ngầu giờ đây đẫm nước, sự sững sờ xen lẫn một nỗi xấu hổ tột cùng.

• “Mảnh đất này… sao… sao mày có được?”

Tôi mỉm cười nhẹ:

• “Mảnh đất hương hỏa 500 mét vuông của cụ tổ để lại ở Thôn Đoài. Mười năm trước, vì bố làm ăn thua lỗ, vỡ nợ, bố đã phải cắn răng bán nó đi để trả nợ cho xã hội đen. Con nghe Ngọc kể, ngày bố bán đất, bố đã quỳ trước bàn thờ tổ tiên khóc suốt ba ngày ba đêm vì tội làm mất đất của cha ông.”

Không gian im phăng phắc. Gió thổi qua những tán cây đa xào xạc. Câu chuyện cũ bị khơi lại khiến ai cũng chạnh lòng. Đó là nỗi nhục và nỗi đau lớn nhất đời ông Hưng – người luôn tỏ ra giàu có để che đậy quá khứ thất bại đó.

• “Suốt 5 năm qua,” – Tôi tiếp lời, giọng trầm ấm – “Con không dám tiêu xài hoang phí. Lương thư viện con đưa vợ lo sinh hoạt, còn tiền con làm thêm dịch thuật, đầu tư chứng khoán, con gom góp từng đồng. Con tìm lại người chủ cũ, năn nỉ họ bán lại. Giá đất tăng cao, con phải trả góp cho họ hàng tháng. Hôm qua, con mới trả xong khoản cuối cùng và sang tên lại cho bố.”

Tôi nhìn ông Hưng, chân thành:

• “Con biết bố mẹ chê con nghèo, chê con không có chí tiến thủ. Nhưng con nghĩ, tiền bạc có thể kiếm lại được, còn danh dự và đất hương hỏa của tổ tiên thì không. Con muốn bố có thể ngẩng cao đầu với họ hàng, rằng bố không làm mất đất của các cụ. Đây là chút lòng thành của con rể, mong bố nhận lại.”

Phần 5: Nước Mắt Của Người Cha

Ông Hưng đứng chết trân. Cuốn sổ đỏ trên tay ông nặng ngàn cân. Ông đã sỉ nhục tôi là thằng bất tài, là thằng ăn bám. Nhưng chính thằng “ăn bám” ấy đã âm thầm làm một việc mà cả đời ông, dù có kiếm bao nhiêu tiền từ những phi vụ làm ăn bây giờ, ông cũng không dám mơ chuộc lại được vì giá trị tinh thần và sự phức tạp của nó.

500 mét vuông đất ấy bây giờ giá trị thị trường cả chục tỷ đồng. Nhưng quan trọng hơn, đó là danh dự của dòng họ Lê mà ông đã đánh mất.

Bà Lan khóc nấc lên, chạy đến nắm lấy tay tôi:

• “Nam ơi… mẹ… mẹ xin lỗi. Mẹ tệ quá. Mẹ cứ tưởng con…”

Ngọc đứng bên cạnh tôi, nước mắt giàn giụa. Cô ấy cũng không hề biết chuyện này. Cô ấy chỉ biết tôi hay thức khuya, hay nhận việc về nhà làm, nhưng không ngờ tôi lại gánh vác một tâm nguyện lớn lao đến thế.

Ông Hưng từ từ bước đến trước mặt tôi. Người đàn ông cao lớn, bệ vệ, lúc nào cũng hét ra lửa, giờ đây cúi đầu xuống, vai run run.

• “Bố…” – Tôi định đỡ ông.

Nhưng ông Hưng đã ôm chầm lấy tôi. Lần đầu tiên sau 5 năm làm rể, tôi nhận được cái ôm của bố vợ. Một cái ôm chặt, đầy hối hận và biết ơn.

• “Bố sai rồi… Bố sai rồi Nam ơi. Bố mới là thằng bất tài. Bố mắt mù nên không nhìn thấy thái sơn trước mặt. Con đã cứu danh dự của bố, cứu cái mạng già này…”

Ông quay ra trước cả họ, giơ cao cuốn sổ đỏ, giọng nghẹn ngào nhưng đầy tự hào:

• “Các ông các bà ơi! Đây là con rể tôi! Thằng Nam! Nó đã chuộc lại đất tổ cho dòng họ Lê chúng ta rồi! Nó không phải là thằng vô dụng! Nó là ân nhân của tôi!”

Tiếng vỗ tay vang lên, ban đầu lác đác, rồi rào rào như sấm dậy. Những ánh mắt khinh miệt ban nãy chuyển sang nể phục, ngưỡng mộ.

Tôi đứng đó, nắm chặt tay Ngọc. Lòng nhẹ bẫng. Không phải vì được tung hô, mà vì tôi thấy được sự bình yên trong mắt vợ và sự trút bỏ gánh nặng ngàn cân trên vai bố mẹ vợ.

Phần 6: Giá Trị Thực Sự

Sau đám giỗ, thái độ của bố mẹ vợ đối với tôi thay đổi hoàn toàn. Ông Hưng không còn bắt tôi uống rượu mua vui, cũng không bao giờ so sánh lương lậu nữa. Sáng sáng, ông hay rủ tôi ra vườn uống trà, hỏi han chuyện thế sự. Bà Lan thì đi đâu cũng khoe: “Con rể tôi nó làm thư viện thôi, nhưng nó sâu sắc lắm, tiền núi cũng không bằng tấm lòng của nó.”

Một buổi tối, khi hai vợ chồng ngồi ngoài ban công, Ngọc gối đầu lên vai tôi hỏi:

• “Sao anh ngốc thế? Anh có cả chục tỷ để mua lại đất, sao không nói sớm để bố mẹ đỡ khinh anh? Sao anh phải chịu đựng suốt mấy năm qua?”

Tôi cười, hôn lên trán vợ:

• “Nếu anh nói anh có tiền, bố mẹ sẽ chỉ tôn trọng cái ví của anh thôi. Nhưng anh muốn bố mẹ hiểu rằng, giá trị của một người đàn ông không nằm ở chỗ anh ta kiếm được bao nhiêu tiền mỗi tháng, mà ở chỗ anh ta sẵn sàng hy sinh những gì cho gia đình mình. Và quan trọng nhất, anh muốn em hãnh diện vì đã chọn đúng người.”

Ngọc siết chặt tay tôi, mắt lấp lánh hạnh phúc.

Tôi nhìn lên bầu trời đêm đầy sao. Tôi vẫn là một thủ thư lương tám triệu, vẫn thích vào bếp nấu ăn cho vợ. Nhưng giờ đây, trong căn nhà này, tôi không còn là cái bóng nữa. Tôi là người giữ lửa, theo đúng nghĩa đen và nghĩa bóng của nó. Và phẩm giá của tôi, không cần một bảng lương nào để chứng minh cả.