Ngôi nhà ba tầng ở khu phố 6, phường 12, quận Gò Vấp, Sài Gòn, luôn là nơi chứng kiến những trận cãi vã nảy lửa của đại gia đình họ Nguyễn. Bà Năm, người mẹ góa bụa tám mươi lăm tuổi, vừa ra đi thanh thản sau cơn đột quỵ vào sáng mùng 5 tháng 10 năm 2025. Bà sống cô đơn suốt ba mươi năm kể từ khi ông Hai – chồng bà, một thương binh – hy sinh trong chiến tranh biên giới 1979. Không con cái ruột thịt nào chăm sóc, chỉ có ba người nhận làm con nuôi: anh cả Tư, chị Hai, và em út Ba. Họ không phải anh em ruột, mà là những đứa trẻ mồ côi mà bà Năm nhận nuôi từ trại trẻ mồ côi Sài Gòn sau chiến tranh.
Anh Tư, tên đầy đủ Nguyễn Văn Tư, năm nay năm mươi hai tuổi, là tài xế xe ôm công nghệ. Vợ anh, chị Hoa, bán hàng tạp hóa nhỏ. Họ có hai đứa con: thằng Tí mười tám tuổi học nghề sửa xe, và con Mén mười lăm tuổi đang lớp chín. Anh Tư là người “con cả” tự xưng, hay đến nhà bà Năm đòi tiền tiêu vặt, nhưng ít khi ở lại chăm sóc.
Chị Hai, Nguyễn Thị Hai, bốn mươi chín tuổi, làm nội trợ cho một gia đình giàu có ở quận 7. Chồng chị, anh Lành, là nhân viên ngân hàng. Họ có ba đứa con: cu Bi mười sáu, nhỏ Linh mười ba, và bé Na sáu tuổi. Chị Hai khôn ngoan, hay mang trái cây đến cho bà Năm, nhưng thực chất là để “thăm dò” tài sản. Chị tin rằng bà Năm giấu một cục tiền lớn từ tiền bồi thường chiến tranh của ông Hai.
Em Ba, Nguyễn Văn Ba, bốn mươi tuổi, là chủ quán phở nhỏ ở chợ Tân Bình. Vợ anh, chị Lan, làm thợ may. Họ có một cậu con trai tên Đen, mười bảy tuổi, đang học lớp mười một. Ba là người ít nói, hay lầm lì, nhưng anh hay ngồi hàng giờ bên bà Năm kể chuyện xưa. Dù vậy, anh cũng thầm mong bà để lại của cải.
Bà Năm sống giản dị, nhà cửa cũ kỹ với bộ bàn ghế gỗ lim từ thời Pháp, chiếc tủ sắt nặng trịch khóa chặt, và khu vườn sau đầy cây ăn quả. Bà không bao giờ khoe khoang, chỉ hay lẩm bẩm: “Tiền bạc là phù du, tình nghĩa mới là vàng.” Nhưng cả ba anh em đều đồn đại: Bà có sổ tiết kiệm lớn, ít nhất vài tỷ, từ tiền bán đất ông Hai để lại và lương hưu tích cóp.
Sáng tang lễ, nhà chật kín họ hàng xa. Ba anh em ngồi quanh bàn thờ bà Năm, khói hương nghi ngút. Linh mục làm lễ xong, họ mở di chúc – một tờ giấy bà Năm viết tay: “Tất cả tài sản của mẹ để lại cho ba đứa con: Tư, Hai, Ba. Hãy chia đều. Sổ tiết kiệm trong ngăn kéo bàn thờ.”
Tim họ đập thình thịch. Anh Tư reo lên: “Mẹ để lại sổ tiết kiệm! Chắc vài tỷ chứ chẳng ít!” Chị Hai cười tươi: “Em biết mà, mẹ thương chị nhất!” Em Ba gật đầu, mắt lấp lánh. Họ xúm xít mở ngăn kéo, lấy ra cuốn sổ xanh nhỏ xíu, bìa da cũ kỹ, đề “Ngân hàng Nhà nước Việt Nam – Số tài khoản 0012456789”.
Họ tranh nhau giật sổ. Anh Tư giằng trước: “Tao là anh cả!” Chị Hai đẩy: “Đưa chị xem!” Em Ba chen vào: “Để anh cầm!” Cuốn sổ rơi xuống sàn, mở bung. Mọi người im bặt.
Số dư: 300.000 VNĐ.
Ba trăm nghìn đồng. Chỉ bằng một bữa nhậu. Khuôn mặt họ từ hân hoan chuyển sang sốc, rồi giận dữ. Anh Tư đập bàn: “Mẹ chơi mình à? Ba trăm nghìn? Nhà cửa, đất đai đâu?” Chị Hai khóc: “Mẹ keo kiệt! Chị chăm mẹ bao năm!” Em Ba mặt đỏ gay: “Sao mẹ làm vậy? Anh em mình nghèo khổ!”
Trận cãi vã nổ ra. Thằng Tí hét: “Bà nội keo thế!” Cu Bi khóc: “Mẹ ơi, tiền học đại học đâu?” Bé Na mếu máo: “Mẹ ơi, mua búp bê hỏng rồi!” Họ hàng cười khúc khích, rồi về hết. Ba anh em ngồi lại, mặt mày xám xịt. Anh Tư: “Chắc mẹ giấu chỗ khác. Đào vườn sau đi!” Chị Hai: “Tủ sắt! Mở tủ sắt!” Em Ba: “Bình tĩnh đã…”
Họ lôi chìa khóa tủ sắt từ cổ bà Năm. Bên trong: vài bộ quần áo cũ, giấy tờ nhà, và… một tờ giấy kẹp mỏng giữa hai cuốn sổ tay cũ. “Cái gì đây?” Chị Hai cầm lên, lật mặt sau.
Dòng chữ run run của bà Năm: “Nếu các con đọc được dòng này, nghĩa là mẹ đã đi xa. Đừng giận mẹ vì 300 nghìn. Đó không phải tất cả. Hãy đọc lá thư sau. Mẹ yêu các con.”
Họ lật tiếp. Một lá thư dài, bốn trang giấy pelure vàng ố. Và rồi, cả gia đình quỳ sụp xuống, nước mắt giàn giụa, tiếng khóc nức nở vang vọng ngôi nhà.
Để hiểu tại sao trận cãi vã ấy kinh hoàng đến vậy, phải quay ngược thời gian hai tuần trước khi bà Năm lâm bệnh nặng. Anh Tư là người đầu tiên “khai chiến”. Anh chạy xe ôm mệt nhọc, nợ ngân hàng 200 triệu vì mua xe máy mới cho thằng Tí. “Mẹ ơi, cho con vay 100 triệu đi, con trả dần,” anh năn nỉ. Bà Năm lắc đầu: “Con ơi, mẹ chỉ có lương hưu 5 triệu/tháng. Giữ lấy mà ăn.” Anh Tư cáu: “Mẹ giấu tiền ông Hai mà! Con biết hết!”
Chị Hai khôn hơn. Chị hay đến, xoa bóp chân cho bà, rồi thì thầm: “Mẹ ơi, chị Hai thương mẹ nhất. Sau này mẹ để nhà cho chị nhé?” Bà Năm cười: “Nhà là của chung mà con.” Chị Hai nghĩ thầm: “Chắc chắn sổ tiết kiệm lớn, chị phải có phần to!”
Em Ba ít nói, nhưng anh đau đầu nhất. Quán phở ế ẩm vì dịch Covid kéo dài, nợ nhà cung cấp 150 triệu. Anh hay ngồi bên bà Năm, kể chuyện xưa: “Mẹ nhớ không, hồi con mồ côi, mẹ nhặt con ở chợ Bến Thành?” Bà Năm vuốt tóc anh: “Nhớ chứ, con trai mẹ.” Nhưng khi anh hỏi vay tiền, bà lại lắc đầu.
Họ hàng đồn: Bà Năm có 5 tỷ trong ngân hàng, từ tiền bồi thường 2 tỷ của ông Hai năm 1980, cộng lãi suất. Bà còn bán mảnh đất Thủ Đức 3 tỷ năm 2010. “Chắc bà để lại hết cho nhà chùa!” – lời đồn làm họ sốt ruột.
Rồi bà Năm ngã bệnh. Bác sĩ bảo: “Chỉ còn vài tuần.” Ba anh em thay phiên đến bệnh viện Chợ Rẫy. Anh Tư đến một ngày, than: “Mẹ khỏe mau đi, con mệt quá!” Chị Hai mang cháo, nhưng chụp ảnh đăng Facebook: “Chăm mẹ yêu dấu ❤️”. Em Ba ở lại đêm, lau mồ hôi cho bà.
Ngày bà về nhà, họ họp bí mật ở quán cà phê. Anh Tư: “Di chúc đâu? Phải ép mẹ viết!” Chị Hai: “Chị có mẫu di chúc sẵn. Chia 50-30-20, chị được nhiều nhất!” Em Ba phản đối: “Anh em bình đẳng!” Họ cãi um sùm, quyết định “theo dõi” cuốn sổ.
Bà Năm yếu dần. Đêm trước khi mất, bà gọi ba đứa vào: “Mẹ để sổ tiết kiệm… chia đều nhé.” Họ gật đầu lia lịa, mắt sáng rỡ.
Tang lễ hôm ấy, họ tranh nhau như chó đói. Khi thấy 300 nghìn, anh Tư ném sổ: “Mẹ điên rồi!” Chị Hai khóc lóc: “Trời ơi, chị khổ sở!” Em Ba đấm tường: “Sao mẹ ác vậy?” Con cháu khóc theo, nhà như cái chợ vỡ.
Rồi tờ giấy kẹp. Họ ngồi quây quần, chị Hai đọc to lá thư. Giọng chị run run từ dòng đầu.
**”Các con trai, con gái yêu dấu của mẹ,
Nếu các con đang giận mẹ vì 300 nghìn, mẹ xin lỗi. Đó là số tiền cuối cùng mẹ giữ, đủ mua ba bó nhang cúng ông Hai. Nhưng mẹ không nghèo. Mẹ giàu lắm, giàu tình nghĩa.
Năm 1975, sau giải phóng, mẹ gặp ông Hai ở trại thương binh. Ông bị thương chân, mẹ là y tá. Chúng tôi cưới nhau, không con cái. Chiến tranh biên giới 1979, ông hy sinh. Mẹ nhận 2 tỷ bồi thường (theo giá hiện nay). Mẹ không tiêu, gửi ngân hàng.
Nhưng mẹ cô đơn. Mẹ đến trại mồ côi, nhận nuôi ba đứa: Tư – con trai sỹ quan chết trận, Hai – con gái dân thường chết bom, Ba – con trai mẹ nhặt ở cống. Mẹ đặt tên, nuôi các con khôn lớn.
Năm 1985, mẹ gửi 1 tỷ đầu tiên vào ba sổ tiết kiệm nhỏ, mỗi đứa 333 triệu. Mẹ ghi tên: ‘Nguyễn Văn Tư/Hai/Ba – Quỹ tương lai’. Mật khẩu là ngày sinh các con: 15091973 cho Tư, 20121976 cho Hai, 05051985 cho Ba.
Các con lớn, lập gia đình. Mẹ thấy các con vay nợ, cờ bạc, mua sắm. Tư ơi, con đánh bài thua 500 triệu năm 2010. Mẹ biết, nhưng không nói. Hai ơi, con mua túi xách 200 triệu năm 2015, chồng con giận. Ba ơi, con đầu tư chứng khoán lỗ 300 triệu năm 2020.
Mẹ sợ. Sợ các con tiêu hết, nghèo khổ. Nên mẹ rút hết tiền ba sổ, gửi vào ba tài khoản bí mật khác. Số tài khoản: 9876543210 (Tư), 1234567890 (Hai), 5556667778 (Ba). Mật khẩu vẫn ngày sinh. Mỗi tài khoản nay 2 tỷ (với lãi kép 8%/năm).
Nhưng mẹ không để vậy. Mẹ dùng tiền ấy giúp người. 1 tỷ đầu: Xây trường học ở Quảng Ngãi cho 500 trẻ mồ côi. 500 triệu: Chữa bệnh cho trẻ ung thư ở Nhi Đồng 1. 300 triệu: Nuôi 100 cụ già cô đơn ở viện dưỡng lão Bình Dương.
Các con ơi, mẹ không để tiền cho tham lam. Mẹ để bài học. Sau tang mẹ, hãy đến ngân hàng, rút tiền. Nhưng điều kiện: Mỗi đứa phải làm một việc thiện bằng 500 triệu từ tiền đó.
Tư ơi: Xây nhà tình thương cho 10 gia đình nghèo ở quê ông Hai.
Hai ơi: Tài trợ học bổng cho 50 trẻ em gái miền núi.
Ba ơi: Mở quán phở miễn phí cho người vô gia cư.
Làm xong, gửi ảnh cho mẹ ở bàn thờ. Mẹ sẽ mỉm cười.
Còn lại 1,5 tỷ mỗi đứa: Để các con tự do. Nhưng nhớ: Tiền từ tình nghĩa, phải dùng cho tình nghĩa.
Mẹ yêu các con. Ông Hai cũng yêu. Đừng khóc, hãy cười vì mẹ tự hào.
Mẹ Năm – 01/10/2025.”**
Đọc xong, im lặng. Rồi tiếng khóc vỡ òa.
Anh Tư quỳ sụp, ôm mặt khóc: “Mẹ ơi… con sai rồi! Con đánh bài, nợ nần… Mẹ biết hết!” Chị Hoa ôm chồng: “Anh ngốc quá!” Thằng Tí khóc: “Cháu xin lỗi bà nội!”
Chị Hai gục xuống bàn thờ, nức nở: “Mẹ ơi, con xấu xa! Túi xách con mua… giờ con đốt hết!” Anh Lành vuốt lưng vợ: “Em yêu, anh tự hào về em.” Cu Bi hét: “Mẹ là thiên thần!”
Em Ba nằm dài, nước mắt ướt áo: “Mẹ… anh không xứng! Quán phở anh sẽ miễn phí mãi mãi!” Chị Lan khóc: “Chồng em tuyệt vời!” Thằng Đen ôm ba: “Ba ơi, con yêu ba!”
Bé Na chạy đến: “Bà ơi, con hứa ngoan!” Cả nhà quỳ, ôm nhau khóc. Họ hàng quay lại, chứng kiến, cũng rơi nước mắt.
Anh Tư run run lấy điện thoại: “Đi ngân hàng ngay!” Họ lao ra xe, đến Vietcombank chi nhánh Gò Vấp. Nhân viên ngạc nhiên: “Ba sổ cổ từ 1985? Còn nguyên!” Mật khẩu đúng. Mỗi sổ: 2,015 tỷ.
Họ ôm nhau cười trong nước mắt. Nhưng cao trào chưa hết.
Trên đường về, anh Tư kể: “Mẹ ơi, con nhớ năm 2010, mẹ đưa con 500 triệu ‘mượn mua xe’. Thì ra mẹ rút từ sổ con để cứu con khỏi cờ bạc!” Chị Hai: “Mẹ đưa chị 200 triệu ‘mua nhà’, thực ra là từ sổ chị!” Em Ba: “Mẹ cho anh 300 triệu ‘mở quán’, từ sổ anh!”
Họ sốc: Bà Năm đã âm thầm cứu họ khỏi phá sản, nhưng giữ sổ gốc để dạy bài học!
Về nhà, họ đào khu vườn sau theo lời thư: Ba hũ đất, mỗi hũ một chiếc vòng vàng ông Hai để lại, khắc tên ba đứa. “Mẹ giấu vàng thật!” – nhưng giá trị chỉ 100 triệu, tượng trưng.
Đêm ấy, cả nhà thức trắng, kể chuyện xưa. Anh Tư: “Mẹ nhặt con ở bãi rác, tắm rửa, cho ăn.” Chị Hai: “Mẹ may áo đầu tiên cho con.” Em Ba: “Mẹ dạy con cầm đũa.”
Sáng hôm sau, khi họ chuẩn bị làm việc thiện, chị Hai tìm thấy tờ giấy kẹp thứ hai, rơi ra từ cuốn sổ. Mặt sau, dòng chữ mờ: “Twist cuối: Các con không phải con nuôi.”
Cả nhà chết lặng. Chị Hai đọc tiếp:
**”Mẹ lừa các con. Năm 1975, mẹ sinh ba đứa cùng lúc – tam thai. Tư, Hai, Ba là con ruột mẹ và ông Hai! Chiến tranh, mẹ giấu để bảo vệ, bảo các con là ‘nuôi’ để kẻ thù không tìm. Giấy khai sinh giả. DNA thật trong phong bì tủ sắt.
Mẹ để 300 nghìn vì sợ các con biết sự thật, tranh chấp di sản thật: Nhà, đất Thủ Đức 10 tỷ, cổ phiếu 5 tỷ. Giờ các con biết, hãy đoàn kết.
Yêu các con,
Mẹ.”**
Họ mở phong bì: Ba tờ giấy khai sinh thật – Nguyễn Văn Tư sinh 15/9/1973, Nguyễn Thị Hai 20/12/1976, Nguyễn Văn Ba 5/5/1985. DNA khớp 99.9%.
Twist cực mạnh: Họ là anh em ruột! Không phải nuôi! Bà Năm giả vờ để dạy họ yêu thương như ruột thịt, không tham lam.
Anh Tư hét: “Mẹ thiên tài!” Cả nhà quỳ bàn thờ, khóc ngất: “Mẹ ơi, con yêu mẹ! Chúng con là anh em thật!” Họ ôm nhau, cười trong nước mắt.
Từ đó, họ bán đất chia đều 10 tỷ, mỗi đứa 3.3 tỷ. Làm từ thiện gấp đôi: Xây trường 5 tỷ chung. Quán phở Ba miễn phí mãi. Nhà Tư thành nhà tình thương. Chị Hai mở quỹ học bổng.
Ngôi nhà Gò Vấp nay là trung tâm từ thiện “Mẹ Năm”. Họ sống hạnh phúc, nhớ bà mỗi ngày.
