Tôi tên Nga, 33 tuổi. Lấy chồng được tám năm, cuộc sống của tôi xoay quanh hai chữ “gia đình”: chăm con, lo việc nhà, và thỉnh thoảng phải nhịn để hòa khí không tan. Tôi biết mình không hoàn hảo, nhưng tôi luôn nghĩ mình đã hết lòng cho mái nhà này.
Tháng trước, bố chồng tôi — ông Quốc — đột ngột lên cơn đau nặng. Bác sĩ chẩn đoán xuất huyết não, tình trạng nguy kịch. Cả gia đình thức trắng những ngày đầu. Mẹ chồng — bà Lan — lo lắng đến xanh xao, nhưng bà không thể ngồi yên; hai em chồng tôi, Hùng và Dũng, chạy qua chạy lại lo giấy tờ, chủ yếu là lo cho công việc và chuyện thủ tục bảo hiểm.
Tôi xin nghỉ làm, ở viện cùng ông. Tôi thức liền 72 tiếng — quạt mát, lau mồ hôi, giữ ấm, gọi bác sĩ, nghe tiếng monitor bip từng nhịp. Có lúc tay tôi lạnh ngắt khi thấy ông thở khó; có lúc tôi gục xuống trên ghế, để con trai nhỏ ngủ vào lòng bà ngoại gửi vào viện. Mỗi lần ông mở mắt và liếc nhìn tôi, tôi lại thấy một hôm sau để tiếp tục.
Trong suốt thời gian ấy, có những đêm bà Lan vào phòng trực, hỏi tôi: “Nga ơi, con nghỉ đi, về mà ngủ chút”. Tôi lắc đầu: “Con không sao. Con muốn ở đây với ông.” Bà nhìn tôi bằng thứ ánh mắt khó tả — vừa biết ơn, vừa xót, nhưng trong lòng bà có điều gì đó chưa nói hết.
Sau ba tuần, ông tạm qua cơn nguy kịch, tỉnh táo nhưng phải tập phục hồi. Cả nhà mừng như mở hội. Ông nằm trên giường bệnh, yếu nhưng minh mẫn. Một hôm ông gọi mọi người đến: “Tôi muốn sửa di chúc, để mọi thứ rõ ràng.” Bà Lan vội vã, hai em chồng hồi hộp — cả gia đình nghĩ ông muốn dặn dò chu toàn.
Ngày lập di chúc, không khí nặng nề. Ông đọc to từng điều khoản: nhà cửa, sổ tiết kiệm… Rồi ông dừng lại và nói bằng giọng khàn: “Tôi muốn chia nhà cho Hùng và Dũng, các con trai tôi. Cô Nga, vì cô là dâu, tôi chỉ ghi một khoản tiền để chi viện viện phí vừa qua.” Mẹ chồng gật gù, hai em tôi mừng rỡ: “Bố nghĩ đúng lắm, nhà phải truyền cho con trai.” Tôi câm nín. Tim tôi đau, nhưng tôi nói lời chúc mừng, đón nhận tờ giấy viện phí mà tay ông trao. Không tranh cãi, không ầm ĩ. Tôi nhìn ông — người tôi đã thức 72 tiếng bên — hỏi khẽ: “Ông ổn chứ ạ?” Ông mỉm cười hiền: “Con đã làm đúng, Nga à. Ông… ông biết ơn con.”
Tôi mang tờ giấy viện phí về phòng trọ, lòng rối như tơ. Tôi cảm thấy mình như một chiếc lá rụng: được đỡ cái đau trước mắt nhưng mất đi một niềm tin dài lâu. Tôi tự hỏi: có phải những đêm thức đến mức không còn sức đã đổi lấy… vài triệu viện phí?
Nhưng cuộc sống phải tiếp tục. Tôi trở lại với công việc, với con, với những ngày buổi sáng nho nhỏ. Vài tuần sau, tài chính nhà tôi thì eo hẹp, nhưng tôi không muốn làm ầm lên. Tôi nghĩ, có lẽ ông bệnh, có lẽ ý ông muốn vậy — đâu ai biết lòng người già suy nghĩ gì.
Rồi một sự kiện nhỏ hé lộ sự thật. Khi dọn dẹp phòng bệnh cho ông, tôi nhặt được một quyển sổ nhỏ, giấu dưới gối. Trong đó, những nét chữ run run của ông: “Nếu Nga chăm ông như con, thì nhà này phải có công bằng. Không thể nhân công vô tư mà lại bị bỏ quên.” Và trang sau, một đoạn dài: “Hôm đó khi tôi định ký, bà Lan vào phòng, khóc, nài nỉ: ‘Anh phải để cho con trai, chứ để cho người ngoài thì sao? Mạng nhà này sẽ mất’. Tôi… tôi run, tôi sợ, tôi ký. Tôi sợ phiền phức cho các con. Tôi đã sợ tiếng đời hơn là nghe tiếng lòng mình.”
Tay tôi lạnh dần. Bài viết còn rõ ràng: ông đã có ý muốn khác nhưng bị tác động. Tôi đọc hết trang sổ, tim như bị bóp nghẹt. Ông đã cố gắng sửa, nhưng trước sức ép, ông run rẩy. Tôi ôm quyển sổ vào lòng, nước mắt tự ngã.
Ngày sau, trong lúc mọi người chuẩn bị thủ tục xuất viện, tôi đem quyển sổ đặt lên bàn, nói nhỏ với mẹ chồng: “Mẹ ơi, con dọn phòng ông, thấy quyển sổ này. Ông viết thế này…” Bà căn góc lại, cố thu giọng: “Sao con lại… đưa mấy chuyện riêng tư ra?” Tôi kiên định: “Con nghĩ mọi người nên biết. Ông không khỏe, ông đã muốn như thế. Nếu mẹ thương ông, hãy để nguyện vọng ông được tôn trọng.”
Bà Lan im. Trong mắt bà, tôi đọc thấy sự hỗn mang, rồi vẻ khó chịu. “Mẹ biết ông khó tính. Nhưng nhà có hòa khí còn quý hơn.” Bà gạt tay: “Mẹ chỉ sợ con trai khổ. Nhà có con trai mà lại để của cho người ngoài, rồi con cái nhà nào cũng thêu dệt.” Bà nói rất nhiều, nhưng giọng run.
Tôi quyết định không gây gổ. Tôi mang sổ ra gặp hai em chồng. Hùng và Dũng cúp điện thoại, mặt bàng hoàng. Họ nói: “Bố chắc chỉ viết theo cảm xúc, chưa ký chính thức đâu.” Tôi nhìn họ: “Ông đã viết bằng tay, ông đã nêu ý. Nếu ai chịu trách nhiệm giữ hình ảnh gia đình đến mức khiến ông ký nhầm, thì chuyện rất khác.” Họ bối rối, không biết nói sao.
Vấn đề được đưa ra phòng họp gia đình. Mẹ chồng trìu mến nói: “Chúng ta nên giữ yên, nghĩ cho bố khỏe.” Tôi đứng lên, giọng bình tĩnh nhưng chắc: “Mẹ ơi, bố khỏe không phải bằng việc che giấu ý ông. Ông đã viết, có chứng tích. Con không muốn tranh chấp, con chỉ muốn công bằng cho người đã tận tụy với gia đình.” Bà Lan trợn mắt: “Con chả phải con ruột, con dám nhận của chúng tôi sao?”
Không khí bùng nổ. Lời qua tiếng lại, những câu nói cay nghiệt văng ra. Trong lúc mọi người cuống cuồng, ông Quốc lần đầu sau đợt bệnh nặng, giọng yếu nhưng quyết đoán: “Đủ rồi. Bố đã viết, bố chịu trách nhiệm. Ai muốn thương thì thương, ai muốn ghét thì ghét. Bố không muốn chết với nỗi áy náy.” Bà Lan ngồi bật khóc, hai em im lặng.
Bước ngoặt xảy ra khi tôi không la hét mà mở quyển sổ trước mặt mọi người, đọc rõ từng dòng mà ông viết trong đêm vắng: về những đêm lạnh, về người con dâu thức 72 tiếng, về lòng biết ơn. Giọng tôi run, nhưng lời tôi đi vào từng người. Mẹ chồng im lặng, đôi mắt bà trở nên khác — không phải vì bà bị dồn ép, mà vì nhìn thẳng vào sự thật.
Bà bật khóc, rồi bất ngờ đứng dậy, đưa tay che miệng. Mọi người sững sờ. Bà nói khàn: “Tôi… tôi đã sợ. Tôi nghĩ giữ nhà cho con trai là truyền thống. Tôi quên mất người ta có tấm lòng.” Bà quay sang tôi, khóc nấc: “Nga, mẹ xin lỗi con. Mẹ đã làm sai, đã đẩy bố vào lựa chọn mà ông không muốn.” Cả phòng lặng đi.
Cuối cùng, bà đề nghị một cách giải quyết nhân văn: thay vì một lần chia nhỏ, cả nhà làm lễ gia đình, tôn trọng ý nguyện ông. Ông được ghi rõ nguyện vọng trong di chúc công chứng: một phần nhà cho hai con trai, nhưng có một khoản dành cho người đã chăm sóc ông và hỗ trợ gia đình — khoản dành cho Nga, để ghi nhận tình nghĩa đã trao. Quan trọng hơn, bà Lan tự nguyện viết cam kết sẽ không để sĩ diện, hẹp hòi làm tổn thương ai nữa.
Ngày ông rời bệnh viện, mọi người thay đổi thầm lặng. Bà Lan đến bên tôi, nắm tay thật lâu: “Mẹ thấy con khác hẳn. Mẹ xin lỗi vì đã khiến con tổn thương.” Tôi thấy trong ánh mắt bà sự ăn năn thật sự, không màu mè.
Kết: Tôi không nhận nhà, nhưng tôi nhận được điều lớn hơn: sự công nhận và lòng biết ơn thực sự. Mẹ chồng không chỉ trả lại công bằng vật chất, mà trả lại phẩm giá cho một người con dâu đã chọn ở lại khi mọi thứ rơi vào thử thách. Ông Quốc ra đi sau đó, an lòng vì tiếng nói của mình được tôn trọng; bà Lan sống những ngày cuối với sự sửa chữa.
Đôi khi, cái làm người ta “chết lặng” không phải là tiền bạc hay của cải, mà là nhìn thấy chính mình qua ánh mắt của người khác — để rồi biết ăn năn và sửa sai. Và với tôi, thức 72 tiếng bên ông không phải để đòi hỏi, mà để hiểu: tình nghĩa bao giờ cũng cần được nhìn nhận, không phải chôn giấu trong sự toan tính.
