1. Mười năm bị gọi là “thằng vô dụng”
Trong mười năm liền, mỗi lần giỗ chạp hay đám tiệc trong họ, cái tên của anh luôn được nhắc tới theo cùng một cách.
— “Thằng Hai đó hả? Ờ, làm ăn gì đâu, để mẹ già ở nhà trọ một mình.”
— “Con trưởng mà vậy đó hả? Tao nói thiệt, nhìn mà tức.”
Anh ngồi ở góc bàn, rót bia cho người khác, cười nhạt. Chưa bao giờ phản bác. Cũng chưa bao giờ giải thích.
Mẹ anh – bà Tư – sống trong một căn phòng trọ chưa đầy mười lăm mét vuông ở cuối con hẻm quận Tân Phú. Nhà trọ cũ, tường ẩm, mái tôn nóng hầm hập mỗi trưa. Người trong họ biết hết. Và họ không ngừng dùng chuyện đó để kết luận về anh.
Trong khi đó, em Ba anh xây nhà mới, em Út mở tiệm tóc, ai cũng “có hiếu” theo cách dễ nhìn thấy.
Còn anh, ba mươi lăm tuổi, làm kỹ sư điện, lương đủ sống, không nhà, không vợ, không đưa mẹ về nuôi. Tội lớn nhất của anh là im lặng.
2. Người mẹ chọn ở trọ
Không ai trong họ biết rằng, chính bà Tư là người từ chối về ở với các con.
— “Má ở đây quen rồi. Về nhà tụi bây, má thành người dưng.”
Anh Hai là người duy nhất không cãi. Anh chỉ hỏi:
— “Má ở một mình vậy, có buồn không?”
Bà cười:
— “Buồn thì có, nhưng má còn tự do. Má không muốn thấy con dâu khó chịu, cũng không muốn nghe con cái cãi nhau vì má.”
Mười năm trước, khi ba anh mất vì tai biến, gia đình bắt đầu rạn nứt. Tiền đền bù, đất đai, trách nhiệm… Tất cả đều biến thành những cuộc tranh cãi mà bà Tư lặng lẽ đứng ngoài.
Chính anh là người đề nghị thuê phòng trọ cho mẹ, gần chợ, gần trạm xe buýt, gần bệnh viện. Anh trả tiền đều đặn mỗi tháng. Nhưng anh không nói với ai.
3. Sự im lặng của anh Hai
Anh Hai không giỏi nói. Cũng không thích phân trần.
Mỗi lần họp họ, anh nghe người ta kể công:
Ai gửi tiền cho mẹ dịp Tết
Ai mua thuốc
Ai dẫn mẹ đi du lịch
Anh chỉ gật đầu.
Có lần, cậu Tư nói thẳng mặt anh:
— “Mày là con trưởng mà sống vậy đó hả? Để mẹ ở trọ cho thiên hạ cười vô mặt dòng họ này.”
Anh chỉ đáp:
— “Dạ.”
Chữ “dạ” đó theo anh suốt mười năm.
Không ai biết, mỗi tối thứ bảy anh đều ghé phòng trọ của mẹ. Không bao giờ ở lâu. Chỉ sửa lại ổ điện, thay bóng đèn, kiểm tra bình nước nóng, bỏ thêm tiền vào cái hũ gạo.
Anh không ăn cơm chung. Mẹ hỏi thì anh nói:
— “Con ăn ngoài rồi.”
Thật ra, anh không muốn mẹ thấy mình mệt.
4. Bí mật của căn phòng trọ
Căn phòng trọ có một chiếc tủ sắt nhỏ. Khóa hai lớp.
Mỗi lần dọn dẹp, bà Tư đều khóa lại rất kỹ. Có lần chủ trọ hỏi đùa:
— “Bà cất vàng hả?”
Bà chỉ cười.
Trong tủ là:
Một cuốn sổ tiết kiệm
Vài tờ giấy bệnh án cũ
Và một phong thư niêm phong
Cuốn sổ tiết kiệm đứng tên bà. Số tiền lớn hơn tất cả những gì con cháu trong họ nghĩ bà có.
Số tiền đó đến từ anh Hai.
Không phải tiền gửi một lần. Mà là mười năm ròng rã, mỗi tháng anh gửi đều đặn, lặng lẽ.
5. Lý do anh không đưa mẹ về
Không ai biết, kể cả các em anh, rằng anh Hai mắc bệnh tim bẩm sinh.
Bác sĩ nói thẳng:
— “Cậu sống tiết kiệm sức, tránh stress. Có thể đột ngột bất cứ lúc nào.”
Anh không nói với mẹ ngay. Nhưng một đêm, khi lên cơn đau tim nhẹ trong phòng trọ của bà, bà hiểu hết.
Hai mẹ con ngồi trên nền gạch lạnh đến sáng.
Bà nói:
— “Nếu một ngày con đi trước má, má không muốn sống trong nhà con, để rồi thành gánh nặng cho vợ con.”
Anh khóc. Lần duy nhất.
Chính vì vậy, anh chọn để mẹ ở trọ. Để bà không phụ thuộc vào cuộc đời mong manh của anh.
Anh gửi tiền. Không phải để khoe hiếu. Mà để chuẩn bị cho ngày mình không còn.
6. Ngày mẹ mất
Bà Tư mất trong giấc ngủ. Nhẹ nhàng.
Tin báo đến cả họ như một cú sốc.
Người ta kéo tới phòng trọ, vừa khóc vừa xót xa:
— “Trời ơi, sao để bà già sống khổ vậy?”
Anh Hai đứng ngoài, lặng lẽ làm thủ tục.
Đến khi dọn đồ, chủ trọ đưa anh chiếc chìa khóa tủ:
— “Bà dặn, chỉ đưa cho cậu.”
Trong tủ, anh tìm thấy phong thư. Nét chữ của mẹ, run nhưng rõ.
7. Chiếc sổ tiết kiệm được mở
Tang lễ xong, cả họ họp để “bàn chuyện hậu sự”.
Anh Hai đặt cuốn sổ tiết kiệm lên bàn.
Số tiền đủ để:
Lo tang lễ
Chia đều cho các cháu nội ngoại
Và vẫn còn dư
Mọi người sững sờ.
Anh đọc thư mẹ để lại.
“Má biết, cả họ trách con. Nhưng má không cho con nói.
Vì nếu phải để một người mang tiếng bất hiếu, thì để mình nó gánh.
Má thương con nhiều hơn má thương danh dự.”
Cả phòng im lặng.
8. Sự thật muộn màng
Trong thư, mẹ kể rõ:
Về bệnh của anh
Về thỏa thuận giữa hai mẹ con
Về lý do bà chọn ở trọ
Không ai dám nhìn anh.
Anh khép sổ, nói nhẹ:
— “Tiền này là của má. Con chỉ làm đúng lời hứa.”
Mười năm, anh im lặng không phải vì hèn.
Mà vì hiếu theo cách của anh.
9. Cái giá của sự phán xét
Sau tang lễ, người trong họ bớt nói.
Không ai xin lỗi. Nhưng ánh mắt khác đi.
Anh Hai vẫn sống một mình. Vẫn lặng lẽ.
Chỉ khác là, căn phòng trọ giờ trống.
Mỗi chiều, anh ghé lại, thắp nhang, sửa lại ổ điện cũ.
Có những tình thương, chỉ khi mất rồi, người ta mới đủ im lặng để hiểu.
