Tôi lấy chồng được ba năm, sống cùng nhà với bố mẹ chồng ở Hà Nội. Nhà chồng có điều kiện, bố mẹ đều là người thành phố, nói năng nhẹ nhàng, ăn mặc chỉn chu, nhưng có một điều mà tôi luôn thấy nghèn nghẹn trong lòng: sự khinh thường của mẹ chồng đối với “cái quê”.
Mẹ chồng tôi thường nói:
“Ở quê thì biết gì mà sạch với bẩn. Toàn gà chạy ngoài đồng, rau mọc bờ rào. Ở thành phố giờ cái gì cũng phải chuẩn, có tem, có nhãn.”
Tôi nghe riết rồi thành quen, chỉ lặng im cho qua. Tôi không muốn tranh cãi, cũng không muốn để chồng khó xử. Nhưng tôi không ngờ, có một ngày, câu chuyện ấy lại chạm đến giới hạn của lòng tự trọng và tình yêu thương của tôi dành cho bố mẹ ruột.
Hôm ấy là thứ Bảy, tôi vừa đi làm về thì nhận được điện thoại của mẹ:
“Con ơi, mai bố mẹ lên chơi, mang cho vợ chồng con ít rau, ít gà ở nhà. Toàn đồ sạch cả, mẹ tự nuôi đấy.”
Tôi vui lắm. Từ ngày lấy chồng, mỗi lần bố mẹ lên là cả hai vợ chồng tôi như có thêm hơi ấm quê nhà. Tôi báo cho chồng biết, anh chỉ cười:
“Ừ, bố mẹ lên cho vui. Anh bảo mẹ chuẩn bị phòng nhé.”
Tôi ngỡ mọi chuyện sẽ yên ả. Nhưng không.
Sáng hôm sau, khi tôi vừa mở cửa cho bố mẹ bước vào, mẹ chồng từ trên tầng đi xuống. Thấy hai bao tải to trước cửa, bà cau mày:
“Cái gì mà lỉnh kỉnh thế này?”
Tôi tươi cười:
“Dạ, bố mẹ con mang ít rau, ít gà quê lên cho nhà mình ạ.”
Chưa kịp nói hết, bà đã nhăn mặt, bịt mũi:
“Trời ơi, mùi gì hôi thế? Nhà tôi sạch sẽ, thơm phức thế này, mang mấy thứ bẩn thỉu này vào thì ai chịu được? Ở quê sao chẳng biết phép tắc gì cả.”
Tôi chết lặng. Mẹ tôi đang cười nói vui vẻ, nghe vậy thì khựng lại, mặt đỏ bừng. Bố tôi cố giữ giọng bình tĩnh:
“Dạ, chúng tôi chỉ mang ít đồ quê, nghĩ các con thích ăn nên mới đem lên.”
Nhưng mẹ chồng đã phẩy tay:
“Thôi thôi, để ngoài sân đi, đừng mang vào nhà. Tôi sợ mùi gà, mùi rơm rạ lắm.”
Không khí như đông cứng lại. Tôi nghe lòng nhói lên, vừa tủi vừa xấu hổ. Tôi định nói gì đó, nhưng nhìn thấy mẹ chồng đang đứng chống nạnh, còn bố mẹ tôi thì chỉ cười gượng, tôi nuốt hết vào trong.
Bữa trưa hôm đó, tôi nấu cơm như người mộng du. Bố mẹ tôi nhất quyết đòi về ngay sau khi ăn xong, nói là “ở nhà còn việc đồng áng”. Tôi biết họ buồn, nhưng vẫn cố nở nụ cười tiễn đi.
Mẹ tôi trước khi lên xe còn nói nhỏ:
“Không sao đâu con. Người ta không hiểu, chứ bố mẹ không giận.”
Nhưng chính câu nói đó khiến tôi càng thấy đau.
Tối hôm ấy, mẹ chồng vẫn thản nhiên ngồi xem phim, vừa xem vừa than:
“Người ở quê đúng là chẳng biết giữ vệ sinh. Mang cả gà sống lên, mùi nồng nặc. May mà tôi cấm kịp, không thì nhà này thành chuồng gà mất.”
Chồng tôi nghe vậy thì im lặng, chỉ nắm tay tôi. Tôi không khóc, chỉ lặng người.
Nhưng đêm đó, tôi không ngủ. Tôi nghĩ mãi, rồi quyết định sẽ làm một việc.
Không phải để trả thù, mà để mẹ chồng hiểu ra thế nào là “sạch” và “bẩn”.
Sáng hôm sau, tôi dậy sớm, mang hết số rau, gà mà bố mẹ để ngoài sân ra rửa sạch, làm cẩn thận. Con gà mẹ tôi nuôi bằng thóc, thịt chắc và thơm, tôi đem luộc. Rau cải xanh non, tôi xào với tỏi. Thêm ít mướp hương và bát canh cua đồng mà bố tôi mang cho — tất cả thành một bữa cơm quê giản dị mà đầy ắp hương vị.
Khi chồng và mẹ chồng dậy, tôi tươi cười:
“Hôm nay con nấu cơm, mẹ ăn thử xem.”
Bà ngửi mùi thơm bốc lên, có vẻ hài lòng:
“Hôm nay con nấu khác hẳn mọi khi, thơm quá. Mà gà này ở đâu ra thế?”
Tôi chỉ mỉm cười:
“Dạ, gà con đặt ở chợ dân sinh. Người ta nói là gà quê nuôi tự nhiên.”
Bà ăn liền hai miếng, xuýt xoa:
“Đúng là khác hẳn gà công nghiệp. Thịt thơm, dai, ngọt. Mà rau này cũng sạch, không hăng tí nào. Chỗ nào bán mà ngon thế?”
Tôi nhìn bà, nhẹ nhàng đáp:
“Dạ, chỗ này đặc biệt lắm, vì là… ở sân nhà mình đó mẹ. Gà là của bố mẹ con nuôi, rau là mẹ con trồng.”
Mẹ chồng sững người, chiếc đũa rơi khỏi tay. Bà nhìn tôi, rồi nhìn mâm cơm, mặt đỏ lên.
Tôi vẫn nhẹ giọng:
“Con không nói dối đâu ạ. Tất cả đều là đồ bố mẹ con mang hôm qua. Con chỉ làm sạch lại, chế biến cẩn thận. Con muốn mẹ biết là, đồ quê không hề bẩn, chỉ là… chúng ta có định nhìn nó bằng sự trân trọng hay không thôi.”
Không gian im lặng. Chồng tôi đặt đũa xuống, nói thêm:
“Mẹ, con thấy đồ quê mới thật sự là sạch. Con ăn mà thấy rõ hương vị của đồng đất, của công sức người làm ra.”
Mẹ chồng cúi mặt. Tôi thấy mắt bà thoáng ươn ướt.
Chiều hôm đó, bà đi chợ, mua thêm một ít gia vị rồi quay về bảo tôi:
“Chiều nay con nấu lại món gà như sáng nhé. Mẹ mời mấy cô bạn qua ăn. Nhưng… đừng nói nguồn gốc vội.”
Tôi hiểu bà định làm gì, chỉ gật đầu.
Buổi tối, năm người bạn của bà đến. Ai cũng khen món ăn ngon, gà chắc thịt, rau ngọt, canh cua thanh. Một người còn hỏi xin địa chỉ mua đồ.
Bà mỉm cười, rồi chậm rãi nói:
“À, chỗ này đặc biệt lắm. Là đồ quê của bố mẹ con dâu tôi đấy. Hôm qua tôi… hơi vội vàng, chưa hiểu hết. Giờ mới biết, quê không hề bẩn — chỉ có lòng người khi không sạch thì mới thấy cái gì cũng bẩn thôi.”
Tôi đứng trong bếp, nghe mà thấy sống mũi cay cay.
Từ hôm ấy, mẹ chồng thay đổi hẳn. Bà không còn chê “đồ quê”, mà còn chủ động gọi điện nhờ mẹ tôi gửi thêm rau, thêm gà lên. Mỗi lần bố mẹ tôi lên, bà tiếp đón chu đáo, còn khoe với hàng xóm:
“Đồ nhà con dâu tôi quê mà sạch lắm. Ăn một lần là nhớ mãi.”
Bố mẹ tôi chỉ cười, còn tôi thì thấy lòng nhẹ tênh.
Tôi không hả hê vì đã “dạy cho bà một bài học”, mà thấy vui vì bà đã hiểu ra.
Có những điều, nếu chỉ tranh cãi, thì chẳng bao giờ người ta nghe. Nhưng khi để họ tự nếm, tự cảm nhận — thì chính trải nghiệm ấy mới khiến họ thay đổi.
Giờ đây, mỗi lần nhìn mâm cơm có đĩa rau xanh mướt và bát gà quê thơm lừng, tôi lại nhớ đến hôm ấy — ngày mà tôi không nói lời nặng nề nào, nhưng bằng cách của riêng mình, đã khiến mẹ chồng “tá hỏa” mà tỉnh ngộ.
Bởi, trong cuộc sống này, cái “sạch” thật sự không nằm ở mảnh đất hay nồi cơm, mà nằm ở tấm lòng của mỗi con người.
