Chấn chỉnh tình trạng rao bán suất mua nhà ở xã hội

Một căn hộ 2 ngủ nhà ở xã hội tại Hà Nội có giá khoảng 1,5 tỷ đồng/căn. Trong khi, với diện tích tương tự thì nhà ở thương mại mở bán mới, vị trí tương đương, lại bán với giá lên tới 6 tỷ đồng. Sự chênh lệch về mức giá, cùng với nhu cầu thị trường lớn, chính là nguyên nhân khiến nhà ở xã hội trở thành “của hiếm”. Nhà ở xã hội thể hiện chính sách nhân văn của Đảng và Nhà nước. Tuy nhiên, nhiều đối tượng đã nắm bắt được nhu cầu lớn của người dân để lợi dụng chính sách thu lợi bất chính.

Thời gian qua, không ít người mua nhà đã bị mắc bẫy. Tới nay, họ vẫn chưa thể đòi lại hàng tỷ đồng đã nộp cho công ty môi giới, còn căn hộ nhà ở xã hội mà họ trông ngóng thì vẫn không thấy đâu.

Vốn tập trung nhiều khu công nghiệp lớn, lực lượng lao động đông đảo, nhà ở xã hội giá khoảng gần 500 triệu tới 1 tỷ đồng/1 căn, được tìm kiếm nhiều tại tỉnh Bắc Ninh.

Theo phản ánh, có dự án, môi giới yêu cầu người dân phải đóng thêm 30 triệu đồng, ngoài giá phê duyệt, để đăng ký mua nhà ở xã hội. Hoặc có nơi nhân viên sàn giao dịch lại quảng cáo là phân phối độc quyền dự án.

Nhân viên môi giới nói: “Sàn bên em phân phối độc quyền dự án này, khi nào có bảng hàng sẽ báo chị”.

Trước tình trạng này, Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh vừa có văn bản yêu cầu các sở, ngành liên quan vào cuộc, xử lý dứt điểm thông tin phản ánh về các hành vi môi giới trái phép như thu tiền cọc, tiền chênh tại một số dự án nhà ở xã hội trên địa bàn.

Ông Phạm Văn Thịnh – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Ninh cho biết: “Chúng tôi có văn bản yêu cầu là đối với bán nhà ở xã hội lần đầu thì yêu cầu các chủ đầu tư cấm triệt để bán qua sàn, phải trực tiếp chủ đầu tư bán. Luật quy định hiện nay chỉ có chủ đầu tư được tiếp nhận hồ sơ”.

Ông Thân Văn Kiên – Giám đốc Kinh doanh, Công ty Cổ phần Đầu tư Vega đề xuất: “Chủ đầu tư đã những buổi làm việc, giải trình với UBND tỉnh, làm việc với cơ quan công an địa phương, chủ đầu tư không có bất cứ sự hợp tác nào để đưa suất hay cách làm sai quy định. Đề nghị cơ quan chức năng xác minh làm rõ các tổ chức, cá nhân nào xử lý theo quy định của pháp luật”.

Trước đó, tại Hà Nội, Sở Xây dựng TP đã đề nghị công an thành phố tăng rà soát, xử lý môi giới nhận khai, nộp hồ sơ mua nhà xã hội trái quy định. Hiện nay, khi một số dự án đã bắt đầu nhận hồ sơ. Các chủ đầu tư cho biết, cơ quan chức năng thường xuyên theo sát, xử lý ngay các tiêu cực nếu phát sinh. Với người mua, nhiều người chấp nhận xếp hàng, để đảm bảo an toàn cho túi tiền của bản thân và gia đình.

Chị Trần Thị Mây – Phường Phúc Lợi, TP Hà Nội chia sẻ: “Mời chào mình cũng không tin, các đơn vị đều nộp hồ sơ, hy vọng sẽ công khai, bốc thăm ai được thì được. Còn mình mà cứ tin tưởng người ta, đưa tiền trước rồi không được, nói chung là không tin”.

Rao bán suất mua nhà ở xã hội là hành vi vi phạm pháp luật và bị xử lý nghiêm khắc. Người mua, bán nhà ở xã hội trái phép sẽ bị phạt tiền, bị buộc thu hồi nhà và phải hoàn trả toàn bộ số tiền đã nhận. Ngoài ra, người bán có thể bị xử lý hình sự nếu chiếm đoạt tài sản.

Quy trình xét duyệt mua nhà ở xã hội

Hiện nay, với hệ thống quản lý bằng định danh cá nhân, những trường hợp thu nhập vượt quy định hoặc đã có nhà, nhưng khai báo gian dối để mua nhà ở xã hội đều có thể bị phát hiện và xử lý nghiêm.

Theo quy định, người mua, thuê mua nhà ở xã hội phải đạt đủ các tiêu chí và được xét duyệt hồ sơ thông qua chủ đầu tư và được Sở Xây dựng tại các địa phương kiểm tra lại. Những trường hợp đủ điều kiện mua, thuê mua sẽ được xét duyệt theo thang điểm từ cao xuống thấp. Trường hợp dự án nào có nhiều hồ sơ thì sẽ tính phương án bốc thăm. Việc mua – bán theo suất ngoại giao hay dưới bất cứ hình thức nào đều là trái quy định pháp luật.

Đáng chú ý, theo quy định mới nhất, người độc thân lương không quá 20 triệu/tháng, hai vợ chồng thu nhập không quá 40 triệu đồng/tháng, thì sẽ được đăng ký mua nhà ở xã hội. Việc nới thu nhập được mua nhà ở xã hội đã giúp nhiều người sinh sống tại các đô thị lớn có cơ hội tiếp cận loại hình nhà ở này.

Đề xuất giải pháp thuận lợi cho người dân nộp hồ sơ mua nhà

Để giảm sức nóng trong cuộc cạnh tranh mua nhà ở xã hội, tránh các hành vi tiêu cực, việc sớm tăng nguồn cung là giải pháp mấu chốt. Hiện nay có 2 cách các chủ đầu tư áp dụng để thu nhận hồ sơ: Một là nộp online, thuận lợi không phải chen lấn, giữ chỗ, nhưng lại có thể bị nghẽn mạng, phụ thuộc nhiều vào công nghệ. Hai là người dân xếp hàng nộp hồ sơ trực tiếp, thậm chí phải xếp hàng qua đêm, từ ngày này qua ngày khác…

Trước thực trạng hiện nay, nhiều ý kiến cho rằng, đã đến lúc cần thay đổi cách đăng ký mua nhà ở xã hội, để người dân nộp hồ sơ mua dễ dàng hơn.

Để có một bộ hồ sơ nộp cho chủ đầu tư xét duyệt mua nhà ở xã hội, người dân phải mất khoảng 3 đến 4 tháng chạy tới chạy lui lo giấy tờ, xác nhận thu nhập, tình trạng nhà ở…

Sau khâu chuẩn bị này, họ lại tiếp tục bước vào giai đoạn tưởng dễ mà khó: Xếp hàng cả đêm để nộp hồ sơ. Nhưng với nhiều người, khó khăn này cũng chưa là gì so với mong mỏi chờ mua được căn hộ phù hợp với khả năng của mình – nỗi niềm đã canh cánh suốt hàng chục năm qua.

Chị Bùi Thị Tươi – TP Hà Nội chia sẻ: “Trước đây, các dự án không phải xếp hàng, nhưng lúc đó không đủ tiền, không có hộ khẩu. Nay xếp hàng, làm thủ tục giấy tờ, đúng từ tháng 4 đến giờ đó. Mình lên trên thành thị này, vẫn là đi thuê trọ từ 2009 tới giờ, con cái học tạm trú, mà chưa mua được nhà, bất động sản bây giờ lên cao, không đủ nguồn lực để mua”.

Không ít người vì ngại lo thủ tục, ngại xếp hàng, đã tìm đến “đường tắt”, mua nhà qua “cò” môi giới, trung gian. Hoặc có người lại tin rằng, phải mất tiền mới có được suất mua. Theo các doanh nghiệp đang triển khai nhà ở xã hội, đã đến lúc nên thay đổi cách thức xét duyệt mua nhà ở xã hội.

Ông Nguyễn Trung Kiên – Giám đốc Phát triển dự án, Công ty Khu công nghiệp Sài Gòn – Hải Phòng đề xuất: “Tôi nghĩ nên chuyển từ xét duyệt thụ động sang chủ động, tức người mua nhà chủ động được cơ quan Nhà nước xét duyệt, không phải thông qua chủ đầu tư để được xét. Sau đó, cơ quan Nhà nước sẽ cấp cho họ một cái – mình tạm gọi là tích xanh. Sau khi có tích xanh họ tự đến các dự án nhà ở xã hội đăng ký. Một người mua chủ động đến xét duyệt thì giảm bớt được thông qua người này, người kia, thông qua cầu nối, giảm bớt được tiêu cực trong việc mua nhà ở xã hội”.

Thực tế, đã có một số địa phương thay đổi trong cách xét duyệt nhà ở xã hội. Ví dụ cơ quan Nhà nước, phường, xã, doanh nghiệp, có thể lập danh sách người cần mua nhà ở xã hội, gửi cho chủ đầu tư dự án, để có căn cứ xây theo đúng nhu cầu.

“Giá nhà thương mại phải cạnh tranh trực tiếp với nhà ở xã hội, từ đó giá nhà thương mại không thể tăng cao được. Chúng ta cần đa dạng nguồn cung, đẩy mạnh nguồn cung”, ông Phạm Đức Toản – Tổng Giám đốc Công ty Đầu tư và phát triển Bất động sản EZ Việt Nam cho hay.

Theo Bộ Xây dựng, tính đến hết quý III, số lượng dự án nhà ở xã hội đã hoàn thành, khởi công, chấp thuận chủ trương đầu tư đạt 60%, với 696 dự án nhà ở xã hội đang được triển khai.

Ngoài ra, trong quý vừa qua, có 79 dự án nhà ở thương mại đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai. Nguồn cung từ 79 dự án đủ điều kiện bán này tương ứng quy mô khoảng 32.4449 căn; trong đó có 15.649 căn chung cư, 16.800 căn nhà ở riêng lẻ; tăng khoảng bằng 2,6% so với quý II/2025 và tăng 43% so với cùng kỳ năm 2024.

Tổng số dự án nhà ở đủ điều kiện bán nhà ở hình thành trong tương lai của quý III gồm cả nhà ở thương mại và nhà ở xã hội đạt 92 dự án với quy mô khoảng 37.987 căn; trong đó nhà chung cư 22.210 căn, nhà ở riêng lẻ 16.777 căn.

Riêng đối với dự án phát triển nhà ở thương mại, có 133 dự án được chấp thuận chủ trương đầu tư; 1.231 dự án đang triển khai xây dựng với quy mô vào khoảng 618.371 căn; trong đó có 174.047 căn chung cư, 444.324 căn nhà ở riêng lẻ.

Số dự án nhà ở thương mại đã hoàn thành xây dựng trong quý III là 21 dự án với quy mô vào khoảng 9.496 căn, trong đó có 3.239 căn chung cư, 6.257 căn nhà ở riêng lẻ – bằng 200% so với quý II/2025 và bằng 131% so với cùng kỳ năm 2024.

Những tháng cuối năm, nhiều địa phương đang tăng tốc, thúc đẩy các dự án mới, phấn đấu hoàn thành mục tiêu trong năm nay. Số lượng nguồn cung tăng thêm mỗi tuần, mỗi tháng, sẽ giúp người dân không phải quá căng thẳng trong “cuộc đua” giành suất mua nhà ở xã hội.

Một trong những giải pháp được Bộ Xây dựng đưa ra trong những tháng cuối năm là tập trung rà soát, tháo gỡ vướng mắc cho các dự án bất động sản. Đặc biệt là tháo gỡ các vướng mắc trong công tác quy hoạch, bồi thường, giải phóng mặt bằng, giao/thuê đất thực hiện dự án để sớm hoàn thành các dự án bất động sản, tạo nguồn cung cho thị trường.

Cùng đó là tăng cường quản lý thị trường bất động sản, hoạt động kinh doanh, chuyển nhượng bất động sản; tiếp tục theo dõi, nắm bắt thông tin thị trường để kịp thời ban hành các giải pháp, cơ chế quản lý thị trường bất động sản phát triển theo hướng ổn định, an toàn, bền vững.