Ngôi làng nhỏ nơi anh em nhà Hòa sinh ra nằm nép mình bên triền sông, rặng tre già rì rào theo gió mỗi khi chiều xuống. Hòa – con trai cả – sống xa quê đã gần mười ba năm. Anh vào Sài Gòn lập nghiệp từ khi vừa tốt nghiệp cấp ba, bươn chải đủ nghề, từ phụ hồ, chạy bàn, làm công nhân, rồi học nghề điện lạnh để tạo dựng được cuộc sống như hôm nay.
Cứ mỗi lần nhớ đến quê, đến mái nhà cũ với nền xi-măng nứt đôi, đến dáng cha lom khom bên vườn, dáng mẹ còng lưng quét sân mỗi sáng, lòng anh lại quặn thắt. Anh biết cha mẹ khó khăn, biết tuổi già mỗi ngày như đang gõ cửa. Vậy nên suốt nhiều năm, dù cuộc sống ở thành phố không hề dễ dàng, Hòa vẫn gửi tiền về đều đặn mỗi tháng – một phần để cha mẹ dưỡng già, một phần để sửa sang lại căn nhà cũ cho đỡ dột mỗi khi trời mưa.
Em trai anh, Dũng, kém anh bảy tuổi. Từ nhỏ Dũng đã thông minh, nhanh nhẹn, học hành giỏi giang hơn anh. Cha mẹ thường tự hào về Dũng và kỳ vọng cậu sẽ học cao, thoát nghèo. Còn Hòa, sau khi học xong lớp 12, anh biết mình không có điều kiện để tiếp tục – anh tự nguyện đi làm để “nhường đường” cho em. Điều ấy anh chưa bao giờ ân hận. Với Hòa, gia đình là điều quan trọng nhất.
I. NHỮNG NĂM THÁNG DÀI GỬI TIỀN VỀ QUÊ
Ngày đầu đi làm ở thành phố, anh thuê phòng trọ nhỏ chỉ vừa đủ đặt chiếc giường sắt. Ban ngày đi làm công nhân, tối đến anh tranh thủ chạy xe giao hàng để đủ tiền chi tiêu. Mỗi tháng, anh đều nhắn mẹ:
“Mẹ ơi, con gửi về cho ba mẹ tiền thuốc thang và ăn uống. Ba mẹ cố giữ sức khỏe cho con yên tâm nha.”
Mẹ anh lúc nào cũng đáp lại:
“Con cứ lo cho bản thân. Ba mẹ còn khỏe. Để dành mà cưới vợ nữa chứ.”
Nhưng Hòa biết, cha mẹ đang tiết kiệm từng đồng anh gửi. Mỗi lần về quê, anh thấy trong hũ sành góc nhà vẫn còn những xấp tiền được xếp ngay ngắn – tiền anh gửi về nhưng chưa đụng đến.
Anh hỏi:
– Sao ba mẹ không dùng? Con gửi là để ba mẹ dùng chứ!
Mẹ chỉ cười hiền:
– Tiền con cực khổ làm ra, ba mẹ để đó phòng khi trái gió trở trời. Còn giờ ba mẹ còn sống được bằng mảnh vườn, bằng mấy con gà.
Anh thở dài, nhưng cũng tin rằng cha mẹ biết cách giữ gìn.
Trong suốt mấy năm ấy, anh vẫn luôn nghĩ tiền mình gửi về đang giúp cha mẹ bớt cực, có chút an yên của tuổi già.
II. SỰ THẬT BẤT NGỜ
Một lần Hòa về quê đột xuất để thăm cha mẹ. Làng xóm đón Hòa bằng ánh mắt trìu mến quen thuộc. Nhưng điều khiến anh ngạc nhiên nhất là căn nhà mới đang xây cuối con ngõ – mái ngói đỏ tươi, tường gạch kiên cố. Ngôi nhà đó, theo lời hàng xóm, là của… Dũng.
Hòa khựng lại.
Dũng vẫn còn học đại học, lấy đâu ra tiền để xây một căn nhà lớn như thế? Anh bước nhanh về nhà, lòng bồn chồn. Mẹ vừa dọn cơm xong thì thấy anh:
– Ủa, Hòa? Sao về mà không báo trước?
– Con nhớ nhà.
Anh nói, mắt nhìn sang góc nhà – cái hũ sành vẫn nằm đó, nhưng anh biết những gì trong đó chắc chắn không còn.
Bữa cơm diễn ra nặng nề hơn mọi lần. Anh hỏi thẳng:
– Ba mẹ lấy tiền con gửi… để xây nhà cho Dũng hả?
Cả căn nhà im phăng phắc. Dũng cúi đầu. Mẹ nhìn anh, ánh mắt lúng túng.
– Ờ… thì… ba mẹ thấy em con sắp ra trường. Mai mốt nó lấy vợ, cần có chỗ ở riêng. Tiền con gửi về… ba mẹ gom lại, bù thêm chút để lo cho nó. Con là anh, con hiểu mà…
Nhưng Hòa không hiểu.
Cả thân người anh run lên, ngực nghẹn lại.
– Thế còn tiền để dưỡng già thì sao? Con gửi về không phải để xây nhà cho Dũng. Con gửi về để ba mẹ bớt khổ, để sửa lại căn nhà rách này.
Cha anh lên tiếng, giọng hơi khó chịu:
– Mày là anh, mày phải biết nghĩ cho em. Nhà cửa cho nó ổn định, sau này nó còn lo cho ba mẹ. Mày đi làm xa, ai biết mai này ra sao. Tiền đó để đầu tư cho tương lai của cả nhà chứ không phải để xài hết.
Từng câu như xát muối vào tim.
Anh đứng dậy, tay siết chặt đến trắng bệch.
– Vậy con không phải là tương lai của nhà này à? Con gửi tiền về mười mấy năm trời, còn chưa mua nổi cái xe máy tử tế cho con. Mà ba mẹ lại lấy hết để lo cho em?
Mẹ cố nắm tay anh:
– Hòa, con đừng giận. Ba mẹ tưởng con hiểu…
Nhưng Hòa rút tay về.
Đời anh, lần đầu tiên anh cảm thấy mình… không thuộc về nhà.
III. NHỮNG NGÀY RỜI QUÊ TRONG NỖI TỔN THƯƠNG
Hòa trở lên thành phố ngay tối hôm ấy. Mẹ tiễn anh ra bến xe, mắt đỏ hoe:
– Mẹ xin lỗi. Ba mẹ thương con lắm…
Nhưng anh chỉ cúi đầu, không nói.
Nhiều tháng sau, anh không gọi về. Không gửi tiền nữa. Anh lao vào công việc, nhận thêm dự án, nhận thêm việc lắp máy lạnh vào buổi tối để quên đi cảm giác buồn và bị phản bội.
Dũng gọi mấy lần nhưng anh không bắt máy.
Đến Tết, cha mẹ nhắn:
“Nếu con bận thì thôi. Năm nay nhà mình không đoàn tụ cũng được…”
Nhưng Hòa vẫn im lặng.
Một phần anh giận. Một phần… anh đau. Anh luôn tin rằng gia đình là nơi người ta yêu mình nhất. Nhưng giờ anh cảm thấy điều đó bị lung lay.
IV. BIẾN CỐ BẤT NGỜ
Đầu mùa mưa năm sau, mẹ anh phải nhập viện vì biến chứng tiểu đường. Tiền nhà bị rỗng vì cha mẹ đã góp gần hết vào việc xây nhà cho Dũng. Còn Dũng, mới đi làm được vài tháng, lương ba cọc ba đồng.
Cha anh gọi cho Hòa, lần đầu tiên sau gần một năm:
– Hòa… mẹ mày… đang nguy lắm. Ba xin lỗi. Ba sai rồi. Con về với mẹ đi…
Hòa nghe xong chỉ run người, nước mắt chảy dài. Anh bắt chuyến xe đêm ngay lập tức.
Khi anh đến bệnh viện, mẹ đang nằm trên giường với cánh tay cắm kim truyền dịch. Mẹ thấy anh, khóe mắt ánh lên niềm vui xen lẫn nỗi hối hận.
– Hòa… mẹ tưởng… con không về…
Anh nắm tay mẹ, giọng nghẹn lại:
– Con là con của mẹ. Làm sao không về được…
Cha anh đứng ở góc phòng, lặng lẽ quay đi lau nước mắt.
V. SỰ THẬT THỨ HAI – NẶNG NỀ HƠN
Khi mẹ ổn hơn, cha anh mới kể:
– Mẹ mày giấu. Ba cũng giấu. Lúc xây nhà cho thằng Dũng, mẹ mày phản đối lắm. Nhưng ba… ba cố chấp… Ba nghĩ thằng nhỏ tương lai sáng sủa hơn, đầu tư cho nó là đúng. Với lại… ba cũng tự ái. Ba không muốn sống dựa vào tiền con mãi. Ba sai rồi…
Nghe đến đó, Hòa cảm giác trái tim mình nhói lên.
Anh nhìn cha – người đàn ông suốt đời lam lũ, cục tính nhưng thương con. Anh chưa từng nghĩ… cha lại mang trong lòng sự tự trọng đến mức ấy. Và chính sự tự trọng đó đã khiến cha đưa ra quyết định sai lầm.
VI. KHOẢNH KHẮC LÀM MỀM LÒNG NGƯỜI ANH CẢ
Những ngày sau đó, Hòa ở lại chăm mẹ. Dũng cũng thường xuyên đến phụ. Nhiều đêm, Dũng ngồi trước cửa phòng bệnh, nói khẽ:
– Anh… em xin lỗi. Em không biết… Em nghĩ ba mẹ đã bàn với anh. Em cũng tưởng anh muốn vậy. Ba mẹ bảo anh đồng ý rồi. Em đâu biết…
Hòa lặng người.
Sau nhiều năm, lần đầu anh nghe em trai nói thật lòng đến vậy.
– Không phải lỗi của mày. Ba mẹ muốn tốt cho mày. Chỉ là… tao buồn vì không ai hỏi tao một câu.
Dũng cúi đầu:
– Em biết. Em sai vì im lặng. Em hứa… ngôi nhà đó là của cả gia đình. Em không để ba mẹ khổ thêm nữa.
Hòa thở dài, vỗ vai em:
– Anh chỉ muốn nhà mình hạnh phúc. Chứ tiền bạc… không quan trọng.
VII. NGÔI NHÀ CUỐI NGÕ VÀ MỘT CÁI KẾT KHÁC
Sau khi mẹ xuất viện, Dũng kiên quyết đón cha mẹ về ở cùng trong căn nhà mới xây ở cuối ngõ. Anh dành phòng lớn nhất cho cha mẹ, còn mình ở phòng nhỏ hơn.
Hòa về lại thành phố, nhưng lần này, anh gọi cho cha mẹ thường xuyên hơn. Mẹ anh hồi phục dần, giọng nói lại trở nên nhẹ nhàng như xưa.
Một chiều nọ, Dũng gọi video, đưa điện thoại quay khắp nhà:
– Anh coi nè, em sửa lại hết rồi. Em đóng tủ bếp mới, lát lại nền. Em giữ kỹ lắm, không để ba mẹ thiếu thốn nữa. Ngôi nhà này… em muốn trở thành chỗ để anh về mỗi khi anh mệt. Nhà mình mà, của cả ba anh em mình mà.
Hòa nhìn thấy cha mẹ đang ngồi ngoài hiên, ánh nắng chiều chiếu qua mái ngói đỏ, khung cảnh bình yên đến lạ.
Anh nói, giọng ấm lại:
– Mai mốt anh xây nhà trên này, xây gần ba mẹ hơn. Để ba mẹ khỏi lo gì nữa.
Mẹ cười, mắt nheo lại:
– Ơ kìa, xây gì nữa. Về đây ở là được rồi. Nhà to hay nhỏ không quan trọng. Quan trọng là nhà có tiếng cười của các con…
Hòa im lặng. Giây phút ấy, anh hiểu rằng tha thứ… chính là món quà anh có thể trao cho chính mình.
VIII. KẾT
Nhiều năm sau, khi Dũng lập gia đình, vợ chồng Hòa cũng trở về quê mở dịch vụ sửa chữa điện lạnh và cửa hàng nhỏ. Ngôi nhà cuối ngõ trở thành tổ ấm của cả đại gia đình. Cha mẹ sống những năm cuối đời trong sự đủ đầy, không phải vì tiền, mà vì tình thương của các con đã tìm về lại nhau.
Còn Hòa, anh không còn giữ trong lòng nỗi tủi thân năm ấy. Bởi anh hiểu: gia đình đôi khi sai lầm, nhưng tình thương — nếu vẫn còn — sẽ níu người ta lại.
Một lần, Hòa hỏi mẹ:
– Mẹ có bao giờ hối hận vì chuyện ngày đó không?
Mẹ nắm tay anh:
– Hối hận chứ. Nhưng nhờ thế… nhà mình mới hiểu nhau hơn. Con thấy không? Cuối cùng, nhà nào cũng cần có một người đủ bao dung để giữ gia đình lại. Mà trong nhà mình… người đó là con.
Hòa mỉm cười. Anh không cần danh hiệu ấy. Chỉ cần mỗi chiều đi làm về, thấy cha mẹ ngồi uống trà trước hiên, thấy Dũng ôm con nhỏ chạy quanh sân… là đủ.
Đủ để biết rằng mọi tổn thương ngày xưa đã hóa thành một phần của hạnh phúc hôm nay.
