Tôi thừa nhận ngay từ đầu: tôi không phải người rộng rãi.
Nhà chồng không khá giả, vợ chồng tôi thì mới cưới ba năm, còn đang gồng trả góp căn chung cư nhỏ. Mỗi đồng chi tiêu tôi đều ghi chép rõ ràng, không dám hoang phí. Vì thế, khi mẹ chồng xin cho em gái chồng – Lan – lên thành phố ở nhờ vài tháng để xin việc, tôi đã miễn cưỡng đồng ý.
Ai ngờ… vài tháng thành một năm.
Và chính một năm đó, tôi đã bộc lộ toàn bộ bản tính mà đến tôi cũng thấy xấu hổ khi nhớ lại.
1. Người ở nhờ và những bữa ăn “dành cho nhà nghèo”
Lan lên ở cùng đúng vào thời điểm vợ chồng tôi thắt chặt chi tiêu. Tôi vẫn trả tiền nhà, điện nước, internet. Mỗi tháng lại gửi một khoản cho bố mẹ đẻ. Chồng tôi hiền, lại thương em gái. Riêng chuyện ăn uống, anh luôn mặc tôi quyết định.
Và tôi quyết định tiết kiệm.
Mỗi tuần tôi chỉ mua thịt cá vài ba lần, mà thường thì tôi… giấu riêng trong ngăn tủ lạnh phía dưới, đựng trong hộp kín. Tôi nấu riêng cho vợ chồng mình một chút thịt rang, cá kho hoặc canh sườn, còn bữa cơm chung với Lan thì:
Rau muống luộc.
Lạc rang.
Thỉnh thoảng thêm bát canh bí nhạt tênh.
Tôi không ác. Nhưng tôi nghĩ:
“Nó ở nhờ thì mình nuôi cơm thế là tử tế rồi. Mình đâu có nghĩa vụ phải cho nó ăn thịt cá hàng ngày.”
Lan không bao giờ than phiền.
Cô ấy ngồi ăn cơm trắng, chấm muối vừng, đôi khi xin thêm bát nước rau luộc. Kiểu ăn ấy làm tôi yên tâm vì đỡ tốn kém. Đôi lần tôi thấy cô ấy nhìn sang mâm đồ ăn của hai vợ chồng, nhưng chỉ nhìn rồi cúi đầu ăn tiếp.
Chồng tôi thì chẳng để ý. Anh đi làm về mệt, ăn gì cũng xong.
Còn tôi, tôi thấy kế hoạch “tiết kiệm trong im lặng” của mình rất suôn sẻ.
Cho đến hôm đó.
2. Bữa thịt hiếm hoi – và sự thật bị lộ
Hôm ấy công ty thưởng dự án, tôi hí hửng mua một cân thịt ba chỉ ngon về rang cháy cạnh. Tôi định bụng tối nay hai vợ chồng được bữa thịnh soạn.
Tôi nêm nếm, rang vàng giòn, mùi thơm lan khắp nhà.
Tôi đang gắp thịt ra đĩa để vào phòng riêng thì Lan bất ngờ đi ra.
Cô ấy đứng khựng lại khi thấy đĩa thịt nóng hổi trên tay tôi. Ánh mắt cô ấy… khó tả. Không phải đòi hỏi, mà giống như người đói nhìn thấy đồ ăn ngon nhưng không dám xin.
Tôi lúng túng, nhưng vẫn làm đúng “nguyên tắc tiết kiệm” của mình:
“Tối nay chị nấu rau rồi nhé, bọn chị ăn tạm thứ này thôi. Em ăn trước đi.”
Lan gật, cười nhẹ:
“Vâng, em quen rồi.”
Cái “quen rồi” ấy khiến tôi bối rối thoáng chốc, nhưng chỉ vài giây sau tôi lại tự trấn an:
“Ở nhờ thì ăn gì chẳng được. Mình gánh đủ thứ chi phí rồi còn gì.”
Tối đó, tôi nghe tiếng Lan lục trong bếp, hình như cô ấy ăn mì tôm. Nhưng tôi làm ngơ.
3. Một năm trôi qua trong sự bủn xỉn mà tôi không nhận ra
Tôi không xấu tính với ai, nhưng riêng chuyện ăn uống với Lan, tôi… tính từng đồng.
Hễ mua gì ngon, tôi giấu trong tủ lạnh.
Hễ nấu gì mới, tôi để phần riêng cho chồng và mình trước.
Tôi coi việc “dọn ra mâm rau luộc – lạc rang cho em chồng” như một điều hiển nhiên.
Lan càng ngày càng gầy. Tôi thấy, nhưng lại nghĩ cô ấy “đang dễ nuôi”.
Ít tốn kém.
Không đòi hỏi.
Không phiền phức.
Mãi đến ngày Lan nói sẽ ra ngoài thuê trọ vì xin được việc ổn định, tôi thở phào nhẹ nhõm. Tôi nghĩ:
“Ít nhất bấy lâu nay mình còn cho nó bữa cơm, đỡ cho nó biết bao.”
Tôi tin rằng mình đã làm tròn trách nhiệm của một người chị dâu tiết kiệm.
Nhưng đời có những cú tát mà người ta không bao giờ quên.
4. Ngày Lan rời đi – cú đánh vào lòng tự trọng của tôi
Lan thu dọn đồ, vali của cô ấy nhỏ đến đáng thương.
Cô ấy đi nhẹ nhàng, không trách móc, không oán thán. Trước khi rời cửa, cô ấy cúi đầu cảm ơn:
“Em biết ở nhờ rất phiền. Cảm ơn hai anh chị đã cưu mang em suốt thời gian qua.”
Tôi mỉm cười khách sáo, lòng nhẹ hẳn.
Nhưng ngay sau khi cô ấy đi, tôi vào phòng dọn lại thì thấy một phong bì đặt ngay ngắn trên bàn.
Bên ngoài ghi: “Gửi chị.”
Tôi mở ra.
Trong phong bì là một cây vàng nguyên miếng, mới nguyên, sáng óng.
Tôi tưởng mình nhìn nhầm.
Một cô gái đi làm lương ba cọc ba đồng, ở nhờ nhà chị dâu, nay lại để lại… một cây vàng?
Tôi run tay mở tờ giấy nhỏ kẹp bên trong.
“Em không có cách nào trả ơn anh chị.
Em biết em ăn uống rất ít, vì em không muốn anh chị tốn thêm.
Một năm qua, anh chị đã cho em chỗ ở, cho em bữa cơm – dù đơn giản – nhưng vẫn là hơi ấm gia đình.
Em dành dụm được chút này, mong chị đừng chê.
Chúc anh chị luôn hạnh phúc.”
Tôi chết lặng.
Tim tôi thắt lại, nóng ran.
Tôi nhìn vào cây vàng… rồi nhìn lại những bữa rau luộc nguội ngắt, những bữa lạc rang cháy khét mà tôi từng bày ra cho cô ấy.
Những lần tôi giấu thịt.
Những lần tôi để cô ấy ăn mì tôm trong khi mình ăn canh sườn.
Tất cả đổ ập lại trong đầu khiến mặt tôi… nóng bừng vì xấu hổ.
Một năm tôi nghĩ mình “cưu mang” cô ấy.
Nhưng hóa ra, người sống nhờ tôi lại không muốn trở thành gánh nặng, đến mức hy sinh cả bữa ăn tử tế.
Tôi thấy cổ họng đắng nghét.
Chưa bao giờ trong đời tôi cảm thấy… nghèo nàn trong suy nghĩ đến vậy.
5. Tôi chạy ra khỏi nhà – nhưng mọi thứ đã muộn
Tôi cầm cây vàng, gần như lao ra khỏi phòng chạy xuống dưới. Chồng tôi vừa về.
“Lan đâu? Em phải gặp nó! Em phải trả cái này cho nó!”
Chồng tôi hoảng hốt hỏi chuyện. Đọc xong tờ giấy, anh trầm ngâm rất lâu.
“Anh không biết nó khó khăn đến vậy…”
Tôi lắc đầu, nước mắt trào ra:
“Không phải lỗi của em ấy…
Là lỗi của em…
Lỗi của cái tính tiết kiệm đến mức bủn xỉn của em.”
Chúng tôi gọi cho Lan nhưng cô ấy không nghe. Gọi mãi đến lần thứ bảy cô ấy mới bắt máy, giọng run run:
“Chị ơi… chị đừng gọi nữa. Em đi rồi.”
Tôi vừa khóc vừa nói:
“Cây vàng này chị không nhận! Em quay lại đi!”
Lan im lặng một lúc rồi chỉ nói:
“Chị ơi… Chị đã cho em nhiều hơn chị nghĩ. Em không trách chị đâu.”
Điện thoại tắt.
Tôi đứng giữa ngõ, tay siết chặt cây vàng, thấy lòng mình nặng như đá.
Lần đầu tiên tôi hiểu cảm giác:
xấu hổ đến mức không dám nhìn vào bản thân.
6. Hai tháng sau – món nợ lòng tốt
Lan không liên lạc. Tôi cũng không biết tìm cô ấy ở đâu.
Nhưng cây vàng… tôi vẫn giữ nguyên trong hộp, không dám dùng một xu.
Hai tháng sau, vào một chiều mưa, Lan gọi về. Giọng cô ấy nhẹ như gió:
“Chị ơi, em chuyển việc rồi. Em mạnh mẽ hơn rồi. Nhờ anh chị trước đây.”
Tôi nghẹn lại.
Nhưng tôi biết: lòng tốt của cô ấy… tôi mang nợ cả đời.
Từ đó, tôi không còn giấu thịt trong tủ lạnh nữa.
Không còn nấu riêng cho mình và nấu khác cho nhà nữa.
Vì tôi hiểu rằng:
Người cho ít chưa chắc đã nghèo, nhưng người sống keo kiệt thì luôn thiếu thốn nhất trong lòng.
Và đôi khi, một cây vàng không trị giá bằng một bữa ăn tử tế… mà tôi đã không từng cho em chồng.
